आयुर्वेद: स्वस्थ जीवन का प्राचीन रहस्य

 पचन सुधारण्यासाठी आयुर्वेदीय घरगुती उपाय

"पचन सुधारले, म्हणजे आरोग्य सुधारले!"

आजकाल पचनाचे त्रास – अपचन, गॅसेस, जडपणा, अ‍ॅसिडिटी – हे अगदी सर्वसामान्य झाले आहेत. चुकीचा आहार, धावपळ, तणाव, झोपेची कमतरता आणि कमी शारीरिक हालचाल या सर्व गोष्टी याला कारणीभूत आहेत. आयुर्वेदानुसार, आरोग्याचा मूलाधार म्हणजे सशक्त पाचनतंत्र (Digestive Fire – अग्नि).

आता पाहूया काही सोपे आणि प्रभावी आयुर्वेदीय घरगुती उपाय, जे तुमचे पचन सुधारण्यास मदत करतील.

 १. जेवणानंतर ओव्याचे सेवन

ओवा (अजवाइन) हे आयुर्वेदात अतिशय उपयुक्त मानले जाते. यामध्ये अ‍ॅंटीबायोटिक आणि पाचन सुधारक घटक असतात.

कसे घ्यावे:
– ½ चमचा ओवा आणि चिमूटभर सैंधव मीठ घ्या
– जेवल्यानंतर चघळून खा किंवा गरम पाण्याने घ्या

उपयोग: गॅसेस, अपचन, पोट फुगणे यावर त्वरित आराम मिळतो.

 २. आलं-लिंबू-हळद पचनासाठी अमृत

हे तीन पदार्थ तुमच्या स्वयंपाकघरात नेहमीच असतात आणि पचनासाठी खूप फायदेशीर असतात.

कसे बनवावे:
– अर्धा चमचा आल्याचा रस
– ५ थेंब लिंबाचा रस
– चिमूटभर हळद
– अर्धा चमचा मध

कधी घ्यावे: जेवणाआधी १५ मिनिटे

उपयोग: भूक वाढवते, पचनक्रिया सुधारते, लिव्हर डिटॉक्स करते.

 ३. हिंगासव किंवा हिंग वापरून घरचा उपाय

हिंग (असाफोटिडा) हे एक उत्कृष्ट वातशामक आहे.

कसा वापरावा:
– चिमूटभर हिंग गरम पाण्यात मिसळून प्यावे
– किंवा हिंगासव १०-१५ थेंब गरम पाण्यातून घ्या

उपयोग: गॅसेस, अ‍ॅसिडिटी, अपचनावर परिणामकारक.

 ४. त्रिफळा – रात्रीचा जादूचा उपाय

त्रिफळा म्हणजे हरड, बेहडा आणि आवळा यांचे मिश्रण – हे पचन सुधारण्यासह शरीरातील टॉक्सिन्स काढून टाकते.

कसे घ्यावे:
– रात्री झोपण्यापूर्वी १ चमचा त्रिफळा चूर्ण कोमट पाण्याबरोबर

उपयोग: बद्धकोष्ठतेपासून मुक्ती, पचन सुधारणे, आतड्यांचे आरोग्य राखणे.

 
५. वेळेवर जेवण आणि विश्रांती

आधुनिक विज्ञानही मान्य करतो की, जेवणाची वेळ आणि झोपेची सवय पचनावर प्रभाव टाकते.

सल्ला:

• रोज ठराविक वेळी जेवा

• रात्री हलका आहार घ्या

• झोपण्यापूर्वी फोन, टीव्ही, स्क्रीनपासून दूर रहा

उपयोग: शरीराला नैसर्गिक वेळेनुसार कार्य करता येते आणि पचन क्रिया व्यवस्थित राहते.

 

६. हलका व्यायाम व योग

पचनक्रिया सुधारण्यासाठी हलकी चालणे, वज्रासनात ५-१० मिनिटे बसणे फायदेशीर असते.

योगासनं:
– वज्रासन
– पवनमुक्तासन
– भुजंगासन

उपयोग: आतड्यांवरील दबाव कमी होतो, गॅसेस कमी होतात, पचन सुधारते.

 निष्कर्ष

पचनक्रियेवर लक्ष देणे म्हणजे दीर्घकाळ निरोगी राहण्याची गुंतवणूक!
आयुर्वेदीय उपाय हे सोपे, सुरक्षित आणि शास्त्रीय आहेत. त्यासोबतच, योग्य आहार, पुरेशी झोप, आणि तणावमुक्त जीवनशैली ही देखील तितकीच आवश्यक आहे.

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smeeta Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522