आयुर्वेद: स्वस्थ जीवन का प्राचीन रहस्य

मासिक पाळीतील तक्रारी आणि आयुर्वेद – नैसर्गिक मार्गाने आरोग्य राखा

मासिक पाळी (Menstrual Cycle) हा स्त्रीच्या जीवनातील एक नैसर्गिक आणि आरोग्यदायक भाग असला, तरी अनेक स्त्रिया यामध्ये वेगवेगळ्या समस्या अनुभवतात – जसे की पोटदुखी, अनियमित पाळी, अत्यधिक रक्तस्राव, थकवा, चिडचिड, हार्मोनल असंतुलन इत्यादी.

आयुर्वेदानुसार पाळी ही शरीरातील दोषांचे (विशेषतः पित्त आणि वात) संतुलन बिघडल्यामुळे त्रासदायक होऊ शकते. योग्य आहार, दिनचर्या आणि नैसर्गिक उपचारांनी पाळीशी संबंधित अनेक समस्या सहजपणे नियंत्रित करता येतात.

 मासिक पाळीतील सामान्य तक्रारी आणि त्यामागची कारणं

तक्रार	आयुर्वेदिक कारण	आधुनिक कारण
पोट/पाठीचा तीव्र वेदना	वाढलेला वात दोष	गर्भाशय संकोच, पचनसंस्थेतील दोष
अनियमित पाळी	वात-पित्त दोष                                      असंतुलन	हार्मोनल डिस्टर्बन्स, तणाव
जास्त किंवा कमी रक्तस्राव	पित्तदोष वाढ	थायरॉईड, PCOS, अॅनिमिया
थकवा, चिडचिड, मूड स्विंग्स	मनोविकार व कफ दोष	हार्मोनल चढ-उतार, झोपेची                                                       कमतरता

आयुर्वेदीय उपाय – पाळीतील तक्रारींसाठी नैसर्गिक मार्ग

१. सामान्य पाळीसाठी नियमित आहार व जीवनशैली

• सात्त्विक, उबदार आणि सुपाच्य आहार घ्या (जसे की मूगाची खिचडी, गावरान तूप, उकडलेली भाजी)

• थंड, खवखवट्या पदार्थांपासून दूर राहा

• आल्याचा, तुळशीचा काढा घ्या – याने पचन सुधारते आणि वेदना कमी होतात

२. पोटदुखी व कंबरदुखीवर उपाय

• हिंग व सैंधव मीठ युक्त गरम पाण्याचा पोटावर शेक घ्या

• अशोकारिष्ट, कुमार्यासव यासारखी आयुर्वेदिक औषधे फायदेशीर

• योगासने: सुप्त बद्धकोणासन, बालासन, मकरासन

३. अनियमित पाळीसाठी आयुर्वेदिक मदत

• शतावरी कल्प, अशोक घनवटी, लोध्रासव यांचा नियमित वापर

• तणाव कमी करण्यासाठी ध्यान, प्राणायाम

• झोप वेळेवर आणि पुरेशी घेणं आवश्यक

४. अत्यधिक रक्तस्राव / कमी रक्तस्राव

• आवळा, मुळेठी, उशीरा यांचे सेवन – रक्तशुद्धी व स्त्राव नियंत्रणासाठी

• आयर्नयुक्त आहार – उदा. गूळ, पालक, डाळी

• द्राक्षासव आणि लोध्रासव सारखी औषधे उपयुक्त

आयुर्वेद आणि आधुनिक दृष्टीकोन

आयुर्वेद पाळीच्या त्रासांवर "लक्षणावर" नाही तर "मूळ कारणावर" उपचार करतो.

जिथे अ‍ॅलोपॅथीमध्ये वेदनाशामक औषधांवर अवलंबून राहावं लागतं, तिथे आयुर्वेद जीवनशैलीत सुधारणा, आहार व मन:शांती यांच्यामार्फत दीर्घकालीन आराम देतो.

 मासिक पाळीत काळजी घेण्यासाठी काही सोपे टिप्स

• पाळीच्या काळात पुरेशी विश्रांती घ्या

• भरपूर पाणी प्या आणि शरीर हायड्रेट ठेवा

• कोरडे किंवा अतितीव्र व्यायाम टाळा

• गरम पाण्याने अंघोळ करा

• सेंद्रिय सॅनिटरी उत्पादने वापरा

कधी वैद्यकीय सल्ला घ्यावा?

जर तुमच्या पाळीमध्ये अतिप्रमाणात रक्तस्राव, महिन्यात २ वेळा पाळी येणे, २-३ महिने पाळी न येणे, अति वेदना यांसारखी लक्षणं दिसत असतील, तर तात्काळ आयुर्वेदिक किंवा आधुनिक वैद्याचा सल्ला घ्या.

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smeeta Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522