आई व्हायचय मला भाग ४

 

आतल्या आवाजावर विश्वास ठेवा – प्रजननक्षमता आणि अंतःप्रेरणा

मी एक व्यवहारवादी आहे. कोणतीही गोष्ट घडण्यासाठी केवळ नशिबावर विश्वास ठेवणे मला कधीच मान्य नव्हते. पण जेव्हा विषय प्रजननक्षमता (infertility) आणि गर्भधारणेच्या क्षमतेचा येतो, तेव्हा आतल्या आवाजाकडे दुर्लक्ष करता येत नाही – विशेषतः महिलांच्या बाबतीत.

माझी पत्नी नेहमी म्हणायची की तिला गर्भधारणा होण्यास अडचण होईल. सुरुवातीपासूनच तिचे हे म्हणणे सतत चालू होते. तिच्याकडे त्यावेळी कोणताही ठोस वैद्यकीय पुरावा नव्हता – ती कधीच गर्भवती राहिली नव्हती आणि तिला अल्सरेटिव्ह कोलायटिससारखा जठरांत्राशी संबंधित आजार होता – पण तिच्या आतल्या भावनेने तिला सतत सांगितले की काहीतरी अडथळा आहे.

आज मी मागे वळून बघतो तेव्हा लक्षात येते की ती बरोबर होती. यामागे दोन शक्यता आहेत:

1. माणूस आपल्या शरीराच्या कार्यप्रणालीबद्दल अपेक्षेपेक्षा अधिक जागरूक असतो.

2. गर्भधारणा न होण्याची भीती इतकी तीव्र असते की तीच तणावाचे रूप घेऊन शरीरात अडथळे निर्माण करते.

आधुनिक वैद्यकीय विज्ञान याला "psychosomatic impact" म्हणते, म्हणजे मानसिक स्थिती शरीराच्या कार्यक्षमतेवर प्रभाव टाकते. तणाव, चिंता, असुरक्षितता हे हार्मोन्सच्या असंतुलनाला कारणीभूत ठरू शकतात, जे गर्भधारणेस अडथळा ठरतात.

आयुर्वेदातही याचे स्पष्टीकरण आहे. आयुर्वेदानुसार स्त्रीच्या शरीरातील वात, पित्त व कफ या त्रिदोषांचे संतुलन व गर्भधारणेसाठी आवश्यक असणारे "शुद्ध आर्तव" आणि "शुद्ध शुक्र" यांचे अस्तित्व महत्त्वाचे असते. मानसिक स्थितीमुळे वातदोष वाढल्यास गर्भधारणेत अडचणी येऊ शकतात.

यासाठी आयुर्वेद "मनोनिग्रह" म्हणजेच मनाची शांती राखण्यावर भर देतो. काही विशिष्ट औषधी वनस्पती जसे की अशोक, लोध्र, शतावरी आणि अश्वगंधा या मानसिक तणाव कमी करून गर्भधारणेस पूरक वातावरण तयार करतात.

स्त्रीचा आतला आवाज – दुर्लक्षित नको

जर तुमच्या जोडीदाराने तुम्हाला सांगितले की तिला गर्भधारणा होण्यात अडथळा येऊ शकतो, तर त्याकडे दुर्लक्ष करू नका. कोणतीही स्त्री सहजपणे हे उघडपणे सांगत नाही. गर्भधारणा हा तिच्या आत्ममूल्याशी जोडलेला विषय असतो. ती जर हे बोलत असेल, तर ती आतून काहीतरी जाणवते आहे.

हे एक प्रकारचे "Intuitive Knowing" असू शकते – जिथे तिचे शरीर आणि मन आधीच इशारा देत असतात. आधुनिक विज्ञान हे अजून पूर्ण समजावून घेण्याच्या प्रक्रियेत आहे, पण आयुर्वेदाने हे फार पूर्वीच ओळखले आहे.

समजून घ्या, आधार बना

तुम्ही जोडीदार म्हणून तिचा विश्वास ठेवा. तिच्या भावना खऱ्या असू शकतात – कदाचित त्या तात्पुरत्या तणावामुळे असतील, कदाचित काही शारीरिक कारणामुळे. पण तिच्या त्या आतल्या आवाजाला दुय्यम समजू नका.

यावर उपाय आहेत – आधुनिक उपचार पद्धती (जसे की IUI, IVF) तसेच आयुर्वेदिक पंचकर्म व संतानसुखप्राप्तीसाठी विशिष्ट औषधोपचार.

शरीर आणि मन दोघांचीही तयारी गरजेची आहे.

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smita Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522