आई व्हायचय मला भाग ९

 

वंध्यत्वाच्या प्रवासाची सुरुवात – एक पाऊल डॉक्टरांकडे

तुम्ही कित्येक महिने, कदाचित वर्षं प्रयत्न करत असाल… स्वतःलाच समजावत असाल की, "थोडा वेळ लागेल, पण बाळ होईलच." पण जेव्हा वेळ निघून जातो, आणि अपेक्षित निकाल दिसत नाही, तेव्हा मनात चिंता, अस्वस्थता आणि संभ्रम निर्माण होतो.

पण या भावनांमध्ये काहीही चुकीचं नाही. खरंतर, हेच क्षण आपल्याला पुढचं योग्य पाऊल उचलायला भाग पाडतात – डॉक्टरांकडे जाण्याचं धाडस!

वंध्यत्व – आधुनिक आणि आयुर्वेदीय समज

आधुनिक वैद्यकशास्त्रानुसार, वंध्यत्व ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे जिथे जोडपं नियमित संबंध असूनही एका वर्षात गर्भधारणा करू शकत नाही. यात स्त्री व पुरुष दोघांच्याही शारीरिक चाचण्या, हार्मोन्स, अंडोत्सर्ग, शुक्राणूंची गुणवत्ता, गर्भाशय आणि नलिका यांचं मूल्यांकन केलं जातं.

आयुर्वेदानुसार, वंध्यत्व चार घटकांवर अवलंबून असतं –
१. ऋतुकाल (योग्य वेळी संबंध),
२. क्षेत्र (गर्भाशय व स्त्री प्रजनन संस्थेची स्थिती),
३. आंबू (रक्त व रसधातूंची शुद्धता व पोषण),
४. बीज (शुक्र व अर्तवाची गुणवत्ता).

जेव्हा या कोणत्याही घटकात दोष उत्पन्न होतो, तेव्हा गर्भधारणेतील अडचणी निर्माण होतात.

डॉक्टरांना भेटताना – काय अपेक्षा ठेवाव्यात?

डॉक्टर हे केवळ तपासणी करणारे नसून, ते तुमच्या भावनिक प्रवासाचे साक्षीदार देखील असतात. त्यामुळे पहिल्या भेटीत डॉक्टर तुमचा संपूर्ण इतिहास विचारतील – मासिक पाळी, आधीची गर्भधारणा, इन्फेक्शन्स, जीवनशैली, मानसिक तणाव, आणि आहार या सर्व गोष्टी.

आयुर्वेदिक डॉक्टर असल्यास, तुमचे प्रकृती-परीक्षण, पंचकर्म गरज, आणि मन:शांती यावरही भर दिला जातो. आयुर्वेदात "मन आणि शरीर यांचा समतोल" राखणे हे उपचारातील मूलभूत तत्त्व आहे.

पुरुषांची भूमिका – दुर्लक्षित पण महत्त्वाची

बहुतेक वेळा वंध्यत्वाची जबाबदारी स्त्रीवर येते. समाज, कुटुंब आणि स्वतःच्या मनातही ती दोषी वाटू लागते. पण गर्भधारणा ही दोघांची प्रक्रिया आहे.

पुरुषांमध्येही शुक्राणूंची संख्या, हालचाल, आणि आरोग्य तपासणं तितकंच गरजेचं आहे. आधुनिक चाचण्या यामध्ये मदत करतात, तर आयुर्वेदात वीर्य दोष, धातु क्षय, शुक्रदोष यावर रसायन वाजवाय (Rejuvenation) आणि वीर्यवर्धक औषधोपचार दिले जातात.

पत्नीच्या भावनिक अवस्थेला समजून घेणे

वंध्यत्व हे फक्त शरीराचे नाही, तर मनाचे देखील आजार असते. स्त्रीसाठी मातृत्व म्हणजे आयुष्यातील महत्त्वाचा टप्पा. जेव्हा तो टप्पा अनेक प्रयत्नानंतरही गाठता येत नाही, तेव्हा ती असुरक्षित, अपुरी, लाजिरवाणी वाटू शकते.

त्या क्षणी, तिच्या सोबत असणं, तिला समजून घेणं, तिच्या भावना स्वीकारणं, हे तुमचं कर्तव्य आहे. ती फक्त तपासण्या करत नाहीये – ती एका आशेचा पाठपुरावा करतेय!

आयुर्वेदिक उपचारांमध्ये काय असतं?

आयुर्वेदात वंध्यत्वावर उपचार करताना खालील गोष्टी वापरल्या जातात –

• पंचकर्म – विशेषतः उत्तरबस्ती, वमन, बस्ती यांसारख्या प्रक्रिया.

• गर्भसंस्कार औषधे – जसं की Ashwagandha, Shatavari, Gokshur.

• मनसोपचार – योग, ध्यान आणि तणाव व्यवस्थापन.

• आहारविहार सुधारणा – ओव्हरप्रोसेस्ड फूड टाळणे, सुपाच्य, सत्त्वयुक्त आहार घेणे.

• रजःप्रवृत्ती आणि शुक्रधातू पोषण – पुनरुत्पादनासाठी योग्य धातुपोषण.

शेवटी एक गोष्ट लक्षात ठेवा…

बाळ होणे हा एक प्रवास आहे – फक्त शरिराचा नाही, तर मन, भावना आणि एकमेकांचा आधार यांचाही.
डॉक्टरांपर्यंत पोहोचणे ही हार मानणं नाही, तर त्या आनंदाच्या दिशेने उचललेलं सगळ्यात शहाणं पाऊल आहे.

शुभेच्छा तुमच्या मातृत्वाच्या आणि पितृत्वाच्या प्रवासासाठी!
– आयुर्भूषण आयुर्वेदिक फर्टिलिटी सेंटर

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smita Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522