बालसंजीवनी - आयुर्वेद बालकांसाठी (भाग -39)

39. केस, त्वचा आणि दातांची निगा – आयुर्वेदिक दृष्टीकोन

परिचय

बालकांच्या आरोग्यात केस, त्वचा आणि दातांची योग्य निगा अत्यंत महत्त्वाची असते. आयुर्वेदानुसार, या गोष्टींची योग्य काळजी घेतली तर मुलांचे आरोग्य चांगले राहते आणि भविष्यात अनेक समस्यांपासून बचाव होतो. प्राकृत दोषांच्या (वात, पित्त, कफ) संतुलनानुसार बालकांची त्वचा, केस आणि दातांचे आरोग्य ठरते. त्यामुळे त्यांची निगा ठेवताना नैसर्गिक आणि आयुर्वेदिक पद्धतींचा अवलंब करणे फायद्याचे ठरते.

१) मुलांच्या केसांची निगा

बालकांचे केस मऊ, नाजूक आणि संवेदनशील असतात. त्यामुळे त्यांची योग्य निगा राखणे गरजेचे आहे.

आयुर्वेदिक उपाय

1. तेल लावणे आवश्यक आहे
➡ केसांच्या आरोग्यासाठी नियमित ब्राम्ही, नारळ, बदाम, तिळाचे तेल लावावे. हे तेल केसांची मुळे बळकट करतात आणि केसांना पोषण देतात.

2. योग्य आहार द्यावा
➡ केसांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी दूध, तूप, ड्रायफ्रूट्स, मोड आलेली कडधान्ये, गाजर, आवळा यांचा आहारात समावेश करावा.

3. रासायनिक शॅम्पू टाळा
➡ मुलांचे केस धुण्यासाठी शिकेकाई, आंब्याची साल, मेथी आणि त्रिफळा यांचा वापर करावा. हे केसांना नैसर्गिक पोषण देतात.

4. ताणतणाव टाळा
➡ मुलांमध्ये तणाव टाळण्यासाठी योग आणि ध्यान यांचा अवलंब करावा. मानसिक शांततेमुळे केस गळती कमी होते.

२) त्वचेची निगा

बालकांची त्वचा अधिक संवेदनशील आणि मृदू असते. त्वचेच्या आरोग्यासाठी योग्य आहार, स्वच्छता आणि आयुर्वेदिक उपाय महत्त्वाचे आहेत.

आयुर्वेदिक उपाय

1. स्वच्छता आणि स्नान
➡ रोज स्नान करताना उबदार पाणी वापरावे आणि केमिकलयुक्त साबणाऐवजी बेसन, दूध, हळद आणि चंदन यांचा उटणं म्हणून वापर करावा.

2. तुपाचा वापर करा
➡ कोरडी त्वचा टाळण्यासाठी त्वचेला गायच्या तुपाने मसाज करावा. हे नैसर्गिक मॉइश्चरायझर आहे.

3. हिवाळ्यात विशेष काळजी घ्या
➡ हिवाळ्यात त्वचा कोरडी पडू नये यासाठी नारळ तेल, बदाम तेल, तिळाचे तेल यांचा नियमित वापर करावा.

4. आहारावर लक्ष द्या
➡ त्वचा निरोगी राहण्यासाठी आहारात हिरव्या भाज्या, ताजे फळे, दूध, तूप, कोरफड, आवळा आणि लिंबू यांचा समावेश करावा.

5. त्वचेच्या संसर्गापासून संरक्षण
➡ लहान मुलांना खाज, पुरळ किंवा बाळंट होण्याची शक्यता असते. यासाठी निंबोळीच्या पाण्याने आंघोळ करणे, हळदीचा लेप लावणे आणि त्रिफळा चूर्णाचा वापर करणे फायदेशीर ठरते.

३) दातांची निगा

मुलांचे दात अधिक नाजूक असतात आणि त्यांची योग्य निगा घेतली नाही तर दातांचे अनेक आजार होऊ शकतात.

आयुर्वेदिक उपाय

1. योग्य आहार द्यावा
➡ मुलांच्या दातांच्या मजबुतीसाठी कॅल्शियमयुक्त पदार्थ जसे की दूध, ताक, तूप, तीळ, बदाम आणि मोड आलेली कडधान्ये द्यावीत.

2. दात घासण्यासाठी नैसर्गिक उपाय
➡ मुलांना दात स्वच्छ करण्यासाठी बाभूळ, निंबाच्या काड्या किंवा त्रिफळा चूर्णाचा वापर करावा. हे दातांचे आरोग्य सुधारते आणि कीड होण्यापासून वाचवते.

3. गुळण्याची सवय लावा
➡ आयुर्वेदानुसार तिळाच्या तेलाने नियमित गुळण्या केल्याने दातांचे आरोग्य सुधारते आणि तोंडातील संसर्ग कमी होतो.

4. साखरेचा कमी वापर
➡ जास्त चॉकलेट, गोड पदार्थ किंवा कोल्ड ड्रिंक्स यांचा कमी वापर करावा, कारण ते दातांवर कीड लावतात.

निष्कर्ष

बालकांच्या केस, त्वचा आणि दातांची योग्य निगा ठेवण्यासाठी नैसर्गिक आणि आयुर्वेदिक उपाय सर्वोत्कृष्ट ठरतात. मुलांचे आरोग्य चांगले ठेवण्यासाठी केमिकलयुक्त उत्पादनांचा कमी वापर करून घरगुती आयुर्वेदिक पद्धतींचा अवलंब करावा.

 "स्वस्थ बालकांसाठी नैसर्गिक सौंदर्य आणि आरोग्याचा मार्ग!" 

 

 

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smita Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522