आयुर्वेद: स्वस्थ जीवन का प्राचीन रहस्य

 

गर्भधारणा आणि सर्व्हिक्स: कमकुवत पिशवीचं तोंड (Incompetent Cervix) – आयुर्वेदिक समज

गर्भधारणा हा स्त्रीच्या आयुष्यातील अतिशय महत्त्वाचा टप्पा आहे. मात्र काही वेळा पिशवीच्या तोंडाची कमजोरी (Incompetent Cervix) यामुळे गर्भधारणेला धोका निर्माण होतो. ही समस्या गर्भपात किंवा प्री-टर्म डिलिव्हरी (वेळपूर्वीचा प्रसूती) होण्यास कारणीभूत ठरते. या आजाराचे आयुर्वेदातील सखोल विश्लेषण आणि उपचार महत्वाचे आहेत.

कमकुवत पिशवीचं तोंड म्हणजे काय?

पिशवीचा तोंड गर्भधारणेदरम्यान बंद राहून गर्भाशयातील बाळ सुरक्षित ठेवतो. मात्र काही स्त्रियांमध्ये हा तोंड वेळेपूर्वी उघडू लागतो किंवा खूप सैल होतो. त्यामुळे गर्भाशयातील बाळाचा आधार कमी होतो आणि गर्भपात किंवा वेळेपूर्वीचा प्रसूती होण्याचा धोका वाढतो.

आधुनिक कारणे आणि परिणाम

• पुनरावृत्ती होणारा गर्भपात

• प्री-टर्म डिलिव्हरी

• सर्व्हिकल ट्रॉमा (शस्त्रक्रिया, दुखापत)

• हार्मोनल असंतुलन

• संपूर्ण गर्भाशयाची कमजोरी

आयुर्वेदातील समज: अपानवात कमजोरी

आयुर्वेदात या अवस्थेला ‘अपानवात’ या दोषाशी जोडले जाते. अपानवात हा वात दोषाचा एक प्रकार आहे जो शरीरातील खालील भागातील ऊर्जा (प्राणवायु) नियंत्रण करतो. जर अपानवात कमीजोर झाला किंवा असंतुलित झाला, तर गर्भाशयातील स्नायू आणि ग्रंथींची ताकद कमी होते, ज्यामुळे पिशवीच्या तोंडाचा समर्पक बंद होणे शक्य होत नाही.

आयुर्वेदिक उपचार

1. बल्य औषधे

• शतावरी: स्त्रीधातूंचे पोषण करणारी आणि गर्भधारणेस मदत करणारी वनस्पती.

• अश्वगंधा: शरीरातील ऊर्जा आणि मनोबल वाढवणारी, वात-दोष शांत करणारी औषधी.

• विदारी: स्नायूंना ताकद देणारी, गर्भाशयाच्या मजबुतीसाठी उपयोगी.

• गोघृत: पोषण आणि स्नायूंची ताकद वाढवणारा, अपानवात संतुलित करणारा.

2. योग आणि प्राणायाम

मूलबंध आणि अनुलोम-विलोम प्राणायामामुळे अपानवात संतुलित होतो आणि गर्भाशयाची ताकद वाढते.

3. आहार

पचनशक्ती वाढवणारा, ताजा आणि पोषक आहार घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.

• ताजे फळे, कडधान्ये, दूध आणि गूळ यांचा समावेश करा.

• तिखट, तेलकट आणि जास्त प्रक्रिया केलेले अन्न टाळा.

आधुनिक उपचार आणि तपासणी

• अल्ट्रासाऊंड व सर्व्हिकल लांबी मोजणे.

• गरज असल्यास सर्जिकल हस्तक्षेप (सर्व्हिकल शिरोबद्धता)

• डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार औषधोपचार.

निष्कर्ष

कमकुवत पिशवीचं तोंड गर्भधारणेच्या यशस्वितेसाठी धोका निर्माण करणारा आहे. आयुर्वेदातील अपानवात दोषाचा समज आणि त्यावर आधारित बल्य औषधे, योग आणि पोषणयुक्त जीवनशैलीने या समस्येवर मात करता येते. आधुनिक वैद्यकीय तपासणी व आयुर्वेदिक उपचारांचे संयोजन स्त्रीच्या आरोग्यासाठी हितकारक ठरते.

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smeeta Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522