बालसंजीवनी - आयुर्वेद बालकांनसाठी (भाग -15)

 

15. मुलांसाठी विविध प्रकारचे आयुर्वेदिक पेय

बालकांच्या आरोग्यासाठी संतुलित आहारासोबतच योग्य पेयांचे सेवन महत्त्वाचे असते. मुलांची पचनशक्ती नाजूक असल्यामुळे त्यांना बाजारातील कृत्रिम आणि साखरयुक्त पेये देण्यापेक्षा नैसर्गिक, सुपाच्य आणि पोषणयुक्त आयुर्वेदिक पेये देणे अधिक फायदेशीर ठरते. आयुर्वेदात असे अनेक पेय सांगितले आहेत जे शरीराला पोषण देतात, पचन सुधारतात आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढवतात.

१. गायीच्या दुधातील हळदीचे दूध (गोल्डन मिल्क)

साहित्य:

• १ ग्लास गायीचे दूध
• १/२ चमचा हळद
• १ चमचा साखर किंवा गूळ

फायदे:

• रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते.
• हाडे मजबूत करते.
• सर्दी, खोकला आणि ताप यापासून संरक्षण देते.

२. नाचणी सत्व पेय

साहित्य:

• १ चमचा नाचणी सत्व
• १ ग्लास दूध
• गूळ किंवा मध चवीनुसार

फायदे:

• हाडे आणि स्नायू बळकट होतात.
• पचनासाठी फायदेशीर.
• मुलांच्या वाढीसाठी उपयुक्त.

३. बदाम-खसखस पेय

साहित्य:

• ५-६ भिजवलेले बदाम
• १ चमचा खसखस
• १ ग्लास दूध
• चवीनुसार गूळ किंवा मध

फायदे:

• मेंदूच्या विकासासाठी फायदेशीर.
• स्मरणशक्ती वाढवते.
• शरीरास उष्णता आणि ऊर्जा देते.

४. तुळशी आणि गवती चहा काढा

साहित्य:

• ५-६ तुळशी पाने
• १ ग्लास पाणी
• १ चमचा गवती चहा
• १ चमचा मध

फायदे:

• सर्दी आणि खोकल्यापासून बचाव करते.
• रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते.
• पचन सुधारते.

५. आवळा सरबत

साहित्य:

• १ चमचा आवळा रस
• १ ग्लास पाणी
• १ चमचा मध

फायदे:

• भरपूर व्हिटॅमिन C मिळते.
• पचनासाठी उपयुक्त.
• त्वचेसाठी आणि केसांसाठी फायदेशीर.

६. गूळ आणि सुंठ सरबत

साहित्य:

• १ चमचा गूळ
• १/२ चमचा सुंठ पावडर
• १ ग्लास कोमट पाणी

फायदे:

• पचन सुधारते.
• सर्दी-खोकल्यावर उपयुक्त.
• शरीरातील विषारी घटक बाहेर टाकण्यास मदत करते.

७. सात्त्विक आम्रपान (आंब्याचे सरबत)

साहित्य:

• १ पिकलेला आंबा
• १ ग्लास पाणी
• १ चमचा साखर किंवा गूळ
• थोडेसे वेलदोडे पावडर

फायदे:

• शरीराला थंडावा मिळतो.
• पचनासाठी फायदेशीर.
• मुलांना सहज आवडते.

८. कोकोनट मिल्क ड्रिंक

साहित्य:

• १ ग्लास ताजे नारळपाणी
• १ चमचा मध
• २-३ केशर काड्या

फायदे:

• शरीर हायड्रेट ठेवते.
• पचनासाठी उपयुक्त.
• नैसर्गिक मिनरल्सचा उत्तम स्रोत.

९. खजूर आणि दूध पेय

साहित्य:

• २-३ खजूर
• १ ग्लास दूध

फायदे:

• शरीराला ऊर्जा मिळते.
• हिमोग्लोबिन वाढवते.
• सर्दी-खोकल्यापासून बचाव करते.

१०. पंचामृत (पवित्र आयुर्वेदिक पेय)

साहित्य:

• १ चमचा दूध
• १ चमचा दही
• १ चमचा तूप
• १ चमचा मध
• १ चमचा साखर

फायदे:

• पचन सुधारते.
• मेंदू आणि शरीरासाठी टॉनिकसारखे कार्य करते.
• रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते.

निष्कर्ष

बालकांच्या पोषणासाठी आणि आरोग्यासाठी आयुर्वेदिक पेये प्रभावी आहेत. त्यात कोणतेही केमिकल्स नसल्यामुळे कोणतेही दुष्परिणाम होत नाहीत. नियमित सेवनाने मुलांचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारते, पचनशक्ती वाढते आणि रोगप्रतिकारशक्ती मजबूत होते.

पालकांनी मुलांच्या आहारात या आयुर्वेदिक पेयांचा समावेश करून त्यांचे आरोग्य सुधारावे. सुपाच्य, पोषणयुक्त आणि आरोग्यदायी पेये हेच निरोगी बालकांचे गुपित आहे!

 

  Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smita Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522