बालसंजीवनी - आयुर्वेद बालकांसाठी (भाग -25)

25. अॅलर्जी आणि संधीवात यासाठी नैसर्गिक उपचार

बालकांमध्ये अॅलर्जी आणि संधीवात यासारख्या समस्या वाढत्या जीवनशैलीमुळे आणि चुकीच्या आहारामुळे दिसून येतात. अॅलर्जी म्हणजे शरीराची प्रतिकारशक्ती विशिष्ट घटकांना (धूळ, परागकण, विशिष्ट अन्नपदार्थ) अति संवेदनशील होणे. तर, संधीवात हा सांध्यांमध्ये सूज आणि वेदना निर्माण करणारा वात विकार आहे. आयुर्वेदानुसार हे विकार वात, पित्त आणि कफ दोषांच्या असंतुलनामुळे होतात. योग्य आहार, औषधी वनस्पती आणि जीवनशैलीमध्ये सुधारणा करून या समस्यांवर नैसर्गिक उपाय करता येतात.

१. अॅलर्जीचे प्रकार आणि कारणे

अॅलर्जी विविध स्वरूपात प्रकट होऊ शकते, जसे की त्वचारोग, श्वसनमार्गाचे विकार, डोळ्यांची जळजळ, अपचन, इत्यादी. अॅलर्जी होण्याची कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत –

✔️ धूळ, फुलांचा पराग, प्राण्यांची राखण यामुळे होणारी श्वसनविषयक अॅलर्जी
✔️ प्रक्रिया केलेले अन्न, गव्हाचे पीठ, दूध यामुळे होणारी अन्न अॅलर्जी
✔️ काही रसायने किंवा सौंदर्यप्रसाधनांमुळे होणारी त्वचेची अॅलर्जी

👉 आयुर्वेदिक उपचार:
✅ हळद आणि मध: दररोज सकाळी कोमट पाण्यात हळद आणि मध घेणे फायदेशीर.
✅ त्रिफळा चूर्ण: रात्री झोपण्यापूर्वी त्रिफळा चूर्ण आणि कोमट पाणी घेतल्यास शरीरशुद्धी होते.
✅ गिलोय काढा: प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी गिलोय, तुळस आणि आले यांचा काढा द्यावा.
✅ नाकात तूप टाकणे: नस्य म्हणजे नाकात गाईच्या तुपाचे २ थेंब टाकल्यास श्वसनमार्ग स्वच्छ राहतो.

२. संधीवाताचे प्रकार आणि कारणे

बालकांमध्ये संधीवात होणे दुर्मिळ असले तरी काही वेळा संधिवाताच्या सौम्य लक्षणे आढळू शकतात.

✔️ वात दोष वाढल्याने सांध्यांमध्ये वेदना, कोरडेपणा आणि हालचालींमध्ये कठीणपणा जाणवतो.
✔️ पित्त दोषामुळे सांध्यांमध्ये जळजळ आणि सूज येते.
✔️ कफ दोषामुळे सांध्यांमध्ये बधीरपणा आणि जडत्व जाणवते.

👉 आयुर्वेदिक उपचार:
✅ अभ्यंग (तेलमर्दन): तिळाचे तेल, एरंड तेल किंवा महानेरगुंडी तेलाने मालिश करावी.
✅ गाईचे दूध आणि हळद: हळदीचे दुध घेतल्याने सांध्यांची जळजळ कमी होते.
✅ मेथी आणि सुंठ: संधीवाताच्या वेदनांसाठी सकाळी मेथी दाणे आणि सुंठ पावडर कोमट पाण्यासोबत घ्यावी.
✅ गरम पाण्याचा शेक: सांध्यांना गरम पाण्याचा शेक दिल्यास सूज कमी होते.

३. आहार आणि दिनचर्या सुधारण्यासाठी उपाय

सेंद्रिय, ताजे आणि सुपाच्य अन्न द्या.
प्रक्रिया केलेले, गोडसर आणि थंड पदार्थ टाळा.
योग आणि व्यायाम यांचा समावेश करा.
ताणतणाव आणि मानसिक आरोग्याची काळजी घ्या.

निष्कर्ष

अॅलर्जी आणि संधीवात यांसाठी आयुर्वेदिक उपाय हे सुरक्षित आणि प्रभावी आहेत. योग्य आहार, औषधी वनस्पती, स्निग्धता वाढवणारे पदार्थ आणि नियमित दिनचर्या यामुळे मुलांचे आरोग्य सुधारते.

"प्राकृतिक उपायांनी बालकांचे आरोग्य सुदृढ ठेवा आणि त्यांना निरोगी जीवनशैली द्या!"

Top of Form

 

Bottom of Form

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smita Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522