आयुर्वेद: स्वस्थ जीवन का प्राचीन रहस्य

सर्व्हिकल इरोझन (Cervical Erosion) – गर्भाशयाच्या तोंडावरील जखम आणि आयुर्वेदिक उपचार

सर्व्हिकल इरोझन म्हणजे गर्भाशयाच्या तोंडावरील पेशींमध्ये झालेली सूक्ष्म जखम किंवा इजा. ही समस्या अनेक स्त्रियांमध्ये आढळते आणि योग्य काळजी न घेतल्यास ती वेदना, रक्तस्त्राव, आणि इतर जटिलता निर्माण करू शकते.

कारणं

आधुनिक कारणं:

• हार्मोनल बदल: स्त्रीच्या हार्मोनल असंतुलनामुळे गर्भाशयाच्या तोंडावरील पेशींवर परिणाम होतो.

• कॉन्ट्रासेप्टिव्ह वापर: काही काळासाठी गर्भनिरोधक गोळ्या, आययूडी (IUD) यांचा वापर केल्यास इरोझन होऊ शकते.

• इंफेक्शन: बॅक्टेरियल, व्हायरल किंवा फंगल संक्रमणामुळे जखमा तयार होतात.

• शारीरिक जखम: संभोगादरम्यान किंवा शस्त्रक्रियेच्या प्रक्रियेमुळे.

आयुर्वेदिक दृष्टीकोन:

आयुर्वेदात याला योनीरोग च्या वर्गात मानले जाते आणि हे मुख्यत्वे पित्तदोषाचा प्रकोप मानला जातो. पित्त दोष वाढल्याने गर्भाशयाच्या तोंडावरील पेशींमध्ये जळजळ, जखम आणि शोथ होतो. रक्तदोष आणि शरीरातील विषारी पदार्थ या देखील या समस्येच्या मूळ कारणांमध्ये समाविष्ट आहेत.

लक्षणे

• संभोगानंतर किंवा पाळी दरम्यान असामान्य रक्तस्त्राव

• जळजळ किंवा वेदना जाणवणे

• पाळीच्या वेळी अधिक रक्तस्त्राव किंवा अनियमितता

• व्हजायनल डिसचार्जमध्ये वाढ

• पोटाखालील वेदना

आयुर्वेदिक उपचार

1. स्थानिक धुपन (Vaginal Steam Therapy)

हर्बल धुपनाने योनी व गर्भाशयाच्या तोंडातील दोष कमी होतात, रक्तप्रवाह सुधारतो आणि सूज कमी होते. यासाठी त्रिफळा, यष्टिमधु, तुळस, आणि नीम यांच्या पाण्याचा वापर करावा.

2. योनिपिचू (Vaginal Tampon with Medicinal Oils)

तिल तैल किंवा अशोक, लोध्र यांसारख्या औषधी वनस्पतींनी भरलेले पिचू गर्भाशयाच्या तोंडाला पोषण देतात, जखमा भरतात आणि सूज कमी करतात.

3. तिल तैल धारण

रोज रात्री थोडेसे तिल तेल गर्भाशयाच्या आसपास वापरल्याने वात व पित्त दोष संतुलित होतात, सूज कमी होते आणि त्वचा मऊ होते.

4. आयुर्वेदिक काढे

• त्रिफळा काढा

• यष्टिमधु काढा

• अशोक व लोध्र यांचे मिश्रण
  हे काढे रक्तशुद्धी करतात, पित्त दोष नियंत्रणात ठेवतात आणि गर्भाशयाच्या आरोग्यासाठी लाभदायक असतात.

जीवनशैली व आहार

• पित्त कमी करणारा आहार – थंड, हलके, पचायला सोपे अन्न

• तिखट, खारट, जास्त तेलकट पदार्थ टाळा

• योग व प्राणायाम – विशेषतः अनुलोम-विलोम, भस्त्रिका यांसारखे व्यायाम

• तणाव कमी करा कारण तणावाने पित्त दोष वाढतो

आधुनिक उपचार

• पॅप स्मिअर, कल्चर टेस्ट करून संक्रमण ओळखा

• डॉक्टरांच्या सल्ल्याने अँटीबायोटिक्स किंवा अँटीफंगल औषधे वापरा

• जखम मोठी असल्यास शस्त्रक्रिया आवश्यक ठरू शकते (जसे लेसर थेरपी किंवा क्युरेटेज)

निष्कर्ष

सर्व्हिकल इरोझन ही समस्या हार्मोनल असंतुलन, संक्रमण आणि दोषांमुळे उद्भवते. आयुर्वेदातील पित्तदोष नियंत्रण आणि रक्तशुद्धीवर लक्ष देऊन तसेच आधुनिक वैद्यकीय उपचार करून या समस्येवर प्रभावी नियंत्रण ठेवता येते. घरगुती उपाय, योग व योग्य आहाराने गर्भाशयाचे आरोग्य टिकवणे शक्य आहे.

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smeeta Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522