आई व्हायचय मला ३४

 

वंध्यत्व: आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

वंध्यत्व हे एका अत्यंत संवेदनशील आणि गुंतागुंतीच्या विषयांपैकी एक आहे. आधुनिक वैद्यकीय उपचारांमध्ये, IVF (In vitro fertilization) आणि त्याचे विविध उपचार प्रभावी मानले जातात. तथापि, आयुर्वेदही या समस्येच्या निराकरणासाठी एक प्रभावी आणि नैतिक उपाय म्हणून समोर येत आहे.

गुणवत्तेचे महत्त्व

आधुनिक IVF उपचारांमध्ये भ्रूणाची गुणवत्ता आणि त्याची क्षमता अधिक महत्त्वाची आहे, जे प्रमाणापेक्षा खूप अधिक महत्वाचे ठरते. उदाहरणार्थ, मला माझ्या IVF प्रक्रियेतील अनुभवावरून सांगता येईल की, 20 भ्रूणांमध्ये फक्त 5 भ्रूणांचा वापर करण्यायोग्य होता. याउलट, अन्य IVF उपचारांमध्ये 10 पेक्षा कमी भ्रूणांमध्ये सुद्धा सर्व योग्य ठरले होते.

हे लक्षात घेतल्यास, IVF च्या उपचारांमध्ये भ्रूणांची गुणवत्ता केवळ वैद्यकीयदृष्ट्या नव्हे, तर भावनिकदृष्ट्या देखील एक मोठा मुद्दा बनते. तुमची पत्नी कधी कुत्सित होऊ लागते? कदाचित तिच्या मैत्रिणीने अधिक भ्रूण तयार केले असतील, परंतु योग्य आणि फायदेशीर भ्रूणांची निवड अधिक महत्त्वाची आहे. IVF प्रक्रियेमध्ये, जर भ्रूण योग्य प्रकारे विकसित होत असतील, तर "ब्लास्टोसिस्ट ट्रान्सफर" हा एक पर्याय आहे. या पद्धतीचे मुख्य लाभ म्हणजे, परिणामी भ्रूणाची गुणवत्ता आणि त्याची जगण्याची शक्यता जास्त असते.

आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

आयुर्वेदानुसार, प्रजनन प्रक्रियेतील अडचणी मुख्यतः शरीरातील वात, पित्त आणि कफ यांच्यातील असंतुलनामुळे होतात. आयुर्वेदात 'उत्तान' (प्रजनन क्षमता वाढविणे) या संकल्पनेवर जोर दिला जातो. आयुर्वेदिक औषधे आणि उपचार शरीराच्या संतुलनासाठी महत्वाचे असतात, ज्यामुळे गर्भधारणेची प्रक्रिया अधिक नैतिक, नैसर्गिक आणि सुरक्षित बनते. यामध्ये तज्ञांचा मार्गदर्शन घेणे आवश्यक आहे, जसे की 'शतावरी', 'अश्वगंधा', 'गोकशुरा' आणि 'लोध्रा' यासारखी औषधं वापरली जातात, जी शरीरातील प्रजनन क्षमता सुधारतात.

भ्रूणांची निवड

IVF प्रक्रियेत, भ्रूणांची गुणवत्ता हे सर्वात महत्वाचे ठरते. परंतु, प्रत्येक भ्रूणाचे जीवनात यश मिळवण्याची क्षमता असते का हे देखील एक महत्त्वाचा मुद्दा आहे. IVF उपचारात तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला आणि तज्ञांचा मार्गदर्शन अतिशय आवश्यक आहे. प्रत्येक जोडप्याला कधी, किती भ्रूण हस्तांतरित करायचे हे ठरवण्याची कठोर जबाबदारी असते. यासंदर्भात, सोसायटी फॉर असिस्टेड रिप्रॉडक्टिव्ह टेक्नॉलॉजी (SART) ने हे सूचवले आहे की, 40 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या महिलांसाठी एक किंवा दोन भ्रूण हस्तांतरित करणे आणि 40 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या महिलांसाठी तीन ते चार भ्रूण हस्तांतरित करणे अधिक फायदेशीर ठरते.

मानसिक स्वास्थ्याचा प्रभाव

आधुनिक विज्ञानाने हे सिद्ध केले आहे की तणाव, चिंता आणि भावनिक असंतुलन गर्भधारणेवर मोठा परिणाम करू शकतात. IVF प्रक्रियेदरम्यान, जर महिलेला मानसिक तणाव असेल, तर त्याचा परिणाम भ्रूणाच्या यशावर होऊ शकतो. आयुर्वेद देखील तणाव कमी करण्यासाठी अनेक उपाय सुचवतो. 'ध्यान' आणि 'प्राणायाम' हे मानसिक शांती साधण्यासाठी उत्तम उपाय आहेत, ज्यामुळे IVF उपचारांमधील यश वाढवू शकते.

निष्कर्ष

वंध्यत्वाच्या उपचारांमध्ये आधुनिक विज्ञान आणि आयुर्वेद यांचा संगम अत्यंत फायदेशीर ठरू शकतो. IVF प्रक्रिया किंवा आयुर्वेदिक उपचारांचे योग्य मिश्रण हे तुम्हाला प्रजनन क्षमतेत सुधारणा करण्यात मदत करू शकते. त्याचबरोबर, मानसिक आरोग्याची देखील काळजी घेणं आवश्यक आहे. डॉक्टर आणि आयुर्वेदिक तज्ञांचे मार्गदर्शन घेणे, योग्य उपचार योजना तयार करणे, आणि सकारात्मक मानसिकतेसह प्रक्रियेत सहभागी होणे हे तुमच्या यशासाठी आवश्यक आहे.

आई व्हायचय मला भाग ३३

*वंध्यत्व: दुष्परिणाम आणि पुनर्प्राप्ती*

#वंध्यत्वाच्या उपचारांची संभाव्य दुष्परिणाम

आता, खरोखर... तुम्हाला काय वाटते की वंध्यत्व उपचारांमुळे कोणते दुष्परिणाम होणार नाहीत? नक्कीच, त्याचे दुष्परिणाम आहेत! काही शारीरिक, काही मानसिक, आणि सगळेच खूप त्रासदायक. शारीरिक दुष्परिणामांमध्ये फुगणे, डोकेदुखी, त्वचेवर पुरळ येणे आणि इतर अनेक समस्या असू शकतात. मानसिक दृषटिकोनातून मूड स्विंग्स, हॉट फ्लॅशेस, आणि त्याचबरोबर शारीरिक त्रासामुळे होणारी चिडचिड आणि थकवा यामुळे आपले मानसिक आरोग्यही प्रभावित होऊ शकते. त्यात तणावाची पातळी, आर्थिक ताण, आणि IVF उपचार प्रक्रियेची अनिश्चितता देखील सामील होते. 

आतापर्यंत मी भाग्यवान होतो. माझ्या पत्नीला अनेक दुष्परिणाम अनुभवले, परंतु तिच्या मनोवस्थेमध्ये मोठे बदल झाले नाहीत. परंतु इतर पतींनी मला सांगितल्याप्रमाणे, कधी कधी त्यांना "वेड्या मुलीच्या" मूड स्विंग्सचा सामना करावा लागतो. त्यातही, जर तुमचं जीवन साथीने संपूर्ण लक्ष द्यायला सुरू केलं, तर तुम्ही देखील तीच स्थिती अनुभवू शकता, जिथे तुमच्या पत्नीला तुमच्या पाठीशी उभी राहून चिडचिड करणं आणि काहीवेळेस आपल्यावर चिड करणं नॉर्मल होईल.

#आपण काय करू शकता?

चांगला प्रश्न! वंध्यत्वाच्या उपचारांमुळे आपल्या मनोवस्थेत बदल होण्याची शक्यता असते. त्यासाठी, तुम्हाला त्यांना सांत्वन देणे, संवाद साधणे, आणि वेळोवेळी त्यांच्या इच्छांचा आदर करणे खूप महत्त्वाचे आहे. काही वेळेस, त्यांना एकटे राहण्याची आणि शांततेची गरज असू शकते. तुमच्या पत्नीला काय हवंय हे समजून तुम्ही तिला योग्य ती मदत देऊ शकता. 

याद ठेवा, वंध्यत्वाच्या उपचारांचा प्रत्येक अनुभव वेगळा असतो, आणि त्या प्रक्रियेत, आपले लग्न अधिक मजबूत होऊ शकते किंवा त्यात कमजोरी येऊ शकते. तुमच्याकडेच ही प्रक्रिया कशी जाऊ शकते हे ठरवण्याची शक्ती आहे.

#आयुर्वेद आणि आधुनिक उपचार: संतुलन

वंध्यत्वावर उपचार घेत असताना, आयुर्वेद देखील महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावू शकतो. आयुर्वेद शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक आरोग्याची समग्र काळजी घेतो. यामध्ये औषधी वनस्पती, आहार आणि जीवनशैलीतील सुधारणा यांचा समावेश आहे. जसे की अश्वगंधा, शतावरी, आणि गोक्शुरा या वनस्पती प्रजनन क्षमता सुधारण्यासाठी उपयोगी ठरू शकतात.

आधुनिक IVF उपचारांमध्ये शस्त्रक्रिया आणि औषधांचा वापर केला जातो, तर आयुर्वेदाची दृष्टिकोन दीर्घकालीन शारीरिक आणि मानसिक संतुलन साधण्यासाठी आहे. दोन्ही पद्धतींमध्ये एकत्रित उपचार करण्याचा विचार केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे उपचाराची प्रक्रिया अधिक आरामदायक आणि संपूर्ण आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते.

#पुनर्प्राप्तीची प्रक्रिया

IVF उपचार नंतर पुनर्प्राप्तीची प्रक्रिया तितकीच महत्त्वाची आहे. दोन आठवड्यांच्या कठीण काळानंतर, जो व्यावसायिक शस्त्रक्रिया आणि इंजेक्शन्समुळे सुरू होतो, तुम्ही तुमच्या पत्नीला पुनर्प्राप्तीसाठी वेळ देणे आवश्यक आहे. हसील, आयुर्वेदिक औषधे आणि आहार सुधारणे, जसे की त्रिफला, तुळशी आणि गुळवेल यांचा वापर शारीरिक पुनर्प्राप्तीसाठी फायदेशीर ठरू शकतो.

तुमच्या पत्नीच्या शारीरिक आणि मानसिक पुनर्प्राप्तीसाठी तुम्ही एक चांगली भावना निर्माण करणे महत्त्वाचे आहे. तिच्या शारीरिक स्थितीला खूप महत्त्व देऊन, तुमच्या पत्नीला आराम देणे, आणि तिच्या मनोवस्थेच्या स्थितीला समजून, तिचे भावनिक आधार तयार करणे आवश्यक आहे. 

#भ्रूण तयार करण्याची प्रक्रिया

IVF प्रक्रियेद्वारे, औषधोपचारांद्वारे महिलेला अंडी तयार केली जातात, आणि त्यानंतर त्यात योग्य शुक्राणूची निवड केली जाते. आधुनिक वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून, भ्रूणशास्त्रज्ञांचे काम अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण तेच भ्रूण तयार करत आहेत जे नंतर गर्भाशयात इम्प्लांट करण्यासाठी वापरले जातात.

पुढील काही दिवसांमध्ये, भ्रूणशास्त्रज्ञ त्या भ्रूणांचा पॅटर्न तपासून, त्यांचा उत्तम विकास करत राहतात, आणि नंतर काही गर्भाशयात इम्प्लांट करण्यासाठी निवडले जातात. आयुर्वेदाच्या दृषटिकोनातून, अशा प्रक्रियेदरम्यान स्त्रीची मानसिक स्थिती आणि शरीराची समग्र स्थिति महत्त्वाची असते. हेच कारण आहे की आयुर्वेदिक उपचारांना या उपचार प्रक्रियेसोबत समाविष्ट करणे आवश्यक आहे.

#निष्कर्ष

वंध्यत्वाच्या उपचारांची प्रक्रिया कधीही सोपी नाही, पण आयुर्वेदिक आणि आधुनिक उपचार पद्धतींचे संतुलन आपल्या जीवन साथीला आराम आणि संपूर्ण आरोग्य देऊ शकते. त्यासाठी आपल्या मनोवस्थेचे आणि शारीरिक आरोग्याचे जितके महत्त्व आहे, तितकेच आपल्या जोडीदाराच्या भावनिक आरोग्याचे देखील महत्त्व आहे. उपचारांसोबतच समजून उमजून केली जाणारी काळजी, संवाद, आणि समर्थन प्रक्रियेला सशक्त बनवते.

आई व्हायचय मला भाग ३२

 गंभीर गर्भधारणेच्या समस्यांवर चर्चा - आयुर्वेदिक दृष्टिकोन आणि आधुनिक उपचार

आपल्या शरीरात होणाऱ्या बदलांमुळे कधीकधी गर्भधारणेची प्रक्रिया कठीण होऊ शकते. आधुनिक विज्ञान आणि आयुर्वेदाने गर्भधारणा संबंधित समस्यांसाठी विविध उपाय शोधले आहेत. गर्भधारणा न होण्याची परिस्थिती ही फक्त शारीरिकच नाही, तर मानसिक, भावनिक आणि सामाजिक स्तरावरही एक मोठा आव्हान ठरू शकते.

आधुनिक उपचार - शॉट्स आणि औषधे

आधुनिक वैद्यकीय उपचारांमध्ये शॉट्स आणि औषधांचा वापर मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. हे शॉट्स बऱ्याच वेळा महिलांच्या पोटातील लहान सुईने दिले जातात. तथापि, काही शॉट्स नितंबात किंवा हिप्समध्ये दिले जातात, ज्यामध्ये लांब, वेदनादायक सुईचा वापर होतो. या प्रक्रियेत, पुरुषांना देखील त्यांची भूमिका बजावावी लागते. कधी कधी, एका विवाहित व्यक्तीला आपल्या पत्नीला हे शॉट्स द्यायचे असतात. हे खूप त्रासदायक असू शकते, पण यामुळे आपल्या पत्नीला मानसिक आधार देणं खूप महत्त्वाचं असतं.

दुसऱ्या शब्दांत, या उपचारांच्या वेळी जरी ते वेदनादायक आणि त्रासदायक असले तरी, त्यांच्या शेवटच्या उद्दीष्टाला म्हणजे गर्भधारणेसाठी असलेल्या संघर्षाला लक्षात ठेवून त्यांचा स्वीकार करणे आवश्यक आहे. आयुष्यात अनेक वेळा आपल्याला अशा आव्हानांचा सामना करावा लागतो, जिथे एकमेकांच्या सहकार्यानेच त्यावर मात करता येते.

आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

आयुर्वेदात गर्भधारणेसाठी अनेक नैसर्गिक उपाय आहेत. आयुर्वेदिक औषधे आणि उपचार पद्धतींमध्ये शरीराची ऊर्जा संतुलित करण्यावर जोर दिला जातो. यामध्ये औषधी वनस्पतीं, पंचकर्म, शारीरिक व्यायाम, आहाराचे नियंत्रण आणि मानसिक स्वास्थ्य यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

1. आहार: गर्भधारणेसाठी आहार अत्यंत महत्त्वाचा असतो. आयुर्वेदानुसार, महिला आणि पुरुष दोघांनीही संतुलित आणि पोषणपूर्ण आहार घेतला पाहिजे. विशेषतः, पाणी, दुध, ताज्या फळांचे सेवन गर्भधारणेच्या प्रक्रियेला मदत करू शकते.

2. औषधी वनस्पती: आयुर्वेदात अशा अनेक औषधी वनस्पती आहेत ज्या महिला आणि पुरुषांच्या प्रजनन स्वास्थ्यासाठी उपयुक्त ठरतात. उदा., अश्वगंधा, शतावरी, गोक्षुर आणि हरीतकी यांचा वापर प्रजनन क्षमता वाढवण्यासाठी केला जातो.

3. योग आणि प्राणायाम: मानसिक ताण कमी करण्यासाठी आणि शारीरिक तंदुरुस्ती राखण्यासाठी योग आणि प्राणायामाचा उपयोग अत्यंत फायदेशीर ठरतो. हे शरीरातील रक्ताभिसरण सुधारून प्रजनन क्षमता वाढवण्यासाठी मदत करू शकतात.

आधुनिक विज्ञान आणि आयुर्वेदाचा समन्वय

आजच्या काळात, आधुनिक उपचार आणि आयुर्वेद यांचा समन्वय करणं अधिक प्रभावी ठरू शकतो. आधुनिक उपचारांमुळे त्वरित परिणाम मिळवणे शक्य होईल, तर आयुर्वेदाने शरीराच्या आतून ताजगी आणि संतुलन राखण्यास मदत केली जाते. या दोन्ही पद्धतींचा वापर एकत्रित केल्यास, गर्भधारणेच्या प्रक्रियेत होणारी तणाव आणि शारीरिक थकवा कमी होऊ शकतो.

निष्कर्ष

गर्भधारणेच्या समस्यांवर मात करण्यासाठी विविध उपचार पद्धती उपलब्ध आहेत. शारीरिक आणि मानसिक संतुलन राखणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आधुनिक औषधे आणि आयुर्वेदिक उपचार यांचा एकत्रित वापर केल्यास, गर्भधारणेसाठीची प्रक्रिया अधिक सुलभ होऊ शकते. हे लक्षात ठेवा की, प्रत्येक व्यक्तीची शारीरिक स्थिती वेगळी असते, म्हणून योग्य उपचार मिळवण्यासाठी विशेषज्ञांचा सल्ला घेणं महत्त्वाचं आहे.

अशा प्रक्रियांमध्ये एकमेकांना आधार देणं, समजून घेणं आणि एकत्र येऊन निर्णय घेणं हे निःसंशयपणे आपल्याला मोठ्या यशाकडे मार्गदर्शित करू शकते.

Ayubhushan Aayurvedic Fertility Garbhsanskar and Panchkarma Centre.

Dr. Bhushan Kale.

Dr. Smita Kale.

Contact - 9665351355

               - 8888511522

आई व्हायचय मला भाग ३१

 

IVF आणि आयुर्वेद: वंध्यत्वावर आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

तुम्हाला कदाचित आश्चर्य वाटेल की मी तुमच्या पत्नीच्या औषधोपचारांबद्दल इतक्या सहजतेने का बोलतो. IVF उपचार हा एका मोठ्या वैद्यकीय प्रक्रियेचा भाग आहे आणि त्यामध्ये मोठ्या प्रमाणावर औषधोपचारांचा समावेश असतो. अनेक महिलांसाठी हा एक मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या आव्हानात्मक प्रवास असतो.

IVF सायकल आणि त्यातील औषधोपचार

IVF उपचारामध्ये हार्मोनल औषधांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. त्यातील एक महत्त्वाचे औषध म्हणजे लुप्रॉन. हे औषध स्त्रीच्या मेंदूतील संप्रेरक नियंत्रित करून दर महिन्याला एक अंड तयार होण्याच्या प्रक्रियेला थांबवते. त्यासोबतच अंड्यांचे उत्पादन वाढवण्यासाठी इतर औषधे दिली जातात. अनेकदा एका IVF सायकलमध्ये २०-३० अंडी विकसित होऊ शकतात.

अंडी तयार होण्याची प्रक्रिया

सामान्यतः एका निरोगी स्त्रीमध्ये दर महिन्याला ४०-५० अंडी निर्माण होतात, पण नैसर्गिकरित्या फक्त एकच अंड प्रौढ होते. IVF उपचारात या सर्व अंडांना विकसित होण्यासाठी संप्रेरकांचे अतिरिक्त डोस दिले जातात. काहीजणांना चुकीचा समज असतो की या प्रक्रियेमुळे स्त्रीचे अंडाशय लवकर निकामी होतो, पण प्रत्यक्षात ही प्रक्रिया शरीराच्या नैसर्गिक प्रणालीला चालना देण्यासारखी असते.

ओव्हुलेशन रोखण्याची आवश्यकता

IVF प्रक्रियेत वेळेआधी ओव्हुलेशन होऊ नये म्हणून अँटागॉन, सेट्रोटाइड यासारखी औषधे वापरली जातात. यामुळे डॉक्टरांना योग्य वेळ येईपर्यंत अंडी नियंत्रित करता येतात.

एचसीजी शॉट आणि अंडी पुनर्प्राप्ती

IVF प्रक्रियेत एक महत्त्वाचा टप्पा म्हणजे एचसीजी (ह्युमन कोरिओनिक गोनाडोट्रॉपिन) शॉट. या औषधामुळे अंडी बाहेर पडण्याची अंतिम प्रक्रिया सुरू होते. डॉक्टर या शॉटच्या अचूक वेळेवर भर देतात, कारण अंडी लवकर घेतल्यास ती परिपक्व होत नाहीत आणि उशिरा घेतल्यास ते आधीच नष्ट झालेले असते. सामान्यतः हे औषध अंडी पुनर्प्राप्तीच्या ३५ तास आधी दिले जाते.

IVF चा तणाव आणि मानसिक ताण

IVF हा केवळ शारीरिकच नाही, तर मानसिक आणि भावनिकदृष्ट्याही खूप आव्हानात्मक प्रवास असतो. वेळेचे काटेकोर पालन, हार्मोनल बदल, आणि यश-अपयशाची भीती यामुळे स्त्रीला खूप तणाव जाणवू शकतो.

आयुर्वेदाचा दृष्टिकोन

आयुर्वेदात वंध्यत्वासाठी समतोल आहार, जीवनशैली आणि पंचकर्म यांचा महत्त्वाचा उल्लेख आहे. आधुनिक IVF उपचार घेत असलेल्या महिलांनी आयुर्वेदाचा समावेश केल्यास उपचाराचा प्रभाव वाढू शकतो.

आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून IVF साठी सहाय्यक उपचार:

1. उत्तर बस्ती - गर्भाशय आणि अंडाशयाच्या आरोग्यासाठी उपयुक्त आयुर्वेदिक उपचार.

2. पंचकर्म चिकित्सा - शरीर शुद्धीकरण करून गर्भधारणेस मदत करणारा उपचार.

3. संतुलित आहार - वात-पित्त-कफ संतुलित ठेवणारा आहार.

4. योग आणि ध्यान - मानसिक तणाव कमी करून शरीर आणि मन संतुलित ठेवण्यासाठी.

5. शतावरी आणि अश्वगंधा - प्रजननक्षमतेसाठी उपयुक्त आयुर्वेदिक औषधी.

निष्कर्ष

IVF हा आधुनिक विज्ञानाने दिलेला एक वरदान आहे, पण त्यासोबत आयुर्वेदाचा योग्य समन्वय साधल्यास त्याचा प्रभाव अधिक चांगला पडतो. आधुनिक उपचार पद्धतींमध्ये हार्मोनल आणि संप्रेरक नियंत्रण महत्त्वाचे असते, तर आयुर्वेद हे नैसर्गिक संतुलन राखण्यावर भर देते. त्यामुळे दोन्ही उपचार पद्धतींचा योग्य समन्वय साधल्यास वंध्यत्वावरील उपचार अधिक प्रभावी ठरू शकतो.

आई व्हायचय मला भाग ३०

 आयव्हीएफ (IVF) – संधी की आव्हान? आधुनिक व आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीमुळे अनेक दाम्पत्यांना नैसर्गिकरीत्या गर्भधारणा होण्यात अडथळे येतात. आधुनिक वैद्यकशास्त्राने इन विट्रो फर्टिलायझेशन (IVF) ही संधी उपलब्ध करून दिली असली, तरी त्याचे आर्थिक, मानसिक आणि शारीरिक परिणाम लक्षात घेतले पाहिजेत. दुसरीकडे, आयुर्वेद देखील वंध्यत्वावर प्रभावी उपाय सुचवतो, जो नैसर्गिक आणि शरीरस्नेही आहे.

IVF म्हणजे काय?

इन विट्रो फर्टिलायझेशन म्हणजे अंडी आणि शुक्राणूंचे बाहेर प्रयोगशाळेत निषेचन करून गर्भ तयार करणे आणि तो गर्भ गर्भाशयात प्रत्यारोपित करणे. १९७८ मध्ये जगातील पहिल्या "टेस्ट ट्यूब बेबी" लुईस ब्राऊनचा जन्म झाला आणि तेव्हापासून लाखो दाम्पत्यांनी IVF द्वारे पालकत्वाचा आनंद लुटला आहे.

IVF किती यशस्वी आहे?

IVF यशस्वी होण्याचे प्रमाण वयावर अवलंबून असते:

• ३५ वर्षांखालील महिलांसाठी संधी ४०-५०%

• ३५-४० वयोगटासाठी ३०-४०%

• ४०-४५ वयोगटासाठी १०-१५%

• ४५ नंतर संधी अत्यल्प होते

IVF प्रक्रिया – आधुनिक दृष्टिकोन

1. अंडोत्सर्जन उत्तेजन - हार्मोनल औषधांद्वारे अधिक अंडी तयार केली जातात.

2. अंडी संकलन (Egg Retrieval) - लहान शस्त्रक्रियेने अंडी काढली जातात.

3. निषेचन (Fertilization) - शुक्राणूंच्या साहाय्याने अंड्यांचे प्रयोगशाळेत निषेचन केले जाते.

4. भ्रूण विकास व निवड (Embryo Culture) - सर्वोत्तम भ्रूण निवडला जातो.

5. भ्रूण प्रत्यारोपण (Embryo Transfer) - गर्भाशयात भ्रूण ठेवला जातो.

6. गर्भधारणेची पुष्टी (Pregnancy Test) - दोन आठवड्यांनी गर्भधारणा यशस्वी झाली की नाही, हे तपासले जाते.

IVF व आयुर्वेद

आयुर्वेदानुसार, वंध्यत्व हे दोषांच्या असंतुलनामुळे होते. आयुर्वेदिक उपचारांमध्ये पंचकर्म, उत्तर बस्ती, औषधी वनस्पती, आहार आणि जीवनशैलीतील बदलांचा समावेश होतो. हे उपचार IVF पूर्वी आणि नंतर फायदेशीर ठरू शकतात.

आयुर्वेदानुसार IVF साठी सहाय्यक उपाय:

1. उत्तर बस्ती – गर्भाशय आणि प्रजनन संस्थेच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण.

2. शुक्रधातू आणि अर्तवधातू वृद्धी – अश्वगंधा, शतावरी, गोकुळकंटा यांसारख्या औषधींचा उपयोग.

3. आहार सुधारणा – गाईचे तूप, दुग्धजन्य पदार्थ, बदाम, अंजीर यांचा आहारात समावेश.

4. पंचकर्म चिकित्सा – शरीरशुद्धी करून गर्भधारणेस पूरक वातावरण तयार करणे.

5. मानसिक आरोग्य सुधारणा – योग, ध्यान आणि प्राणायाम यांचा समावेश.

IVF करण्याआधी व नंतर काय काळजी घ्यावी?

आयुर्वेदिक व आधुनिक वैद्यकशास्त्रानुसार:

• प्रक्रिया सुरू करण्यापूर्वी शारीरिक आणि मानसिक ताण कमी करणे.

• पौष्टिक आणि सात्विक आहार सेवन करणे.

• योग्य झोप व तणावमुक्त जीवनशैली स्वीकारणे.

• गर्भ प्रत्यारोपणानंतर जड वस्तू उचलणे टाळणे.

• गर्भधारणेच्या सकारात्मक विचारांचा स्वीकार करणे.

निष्कर्ष

IVF ही संधी असली, तरी ती शेवटचा पर्याय मानावा. वंध्यत्वावर आधुनिक आणि आयुर्वेदिक उपचारांचा समन्वय केल्यास गर्भधारणेच्या संधी वाढतात. आयुर्वेद नैसर्गिक पद्धतीने शरीर संतुलित करून वंध्यत्व दूर करण्यावर भर देतो, तर IVF आधुनिक विज्ञानाच्या मदतीने संतानप्राप्तीची संधी उपलब्ध करून देतो. योग्य मार्गदर्शन आणि संयमाने IVF किंवा नैसर्गिक गर्भधारणेचा प्रवास आनंददायी करता येऊ शकतो.

आई व्हायचय मला भाग २९

वंध्यत्वाची लढाई: एक वैवाहिक संघर्ष

काही वर्षांपूर्वी, माझी पत्नी आणि मी दोन वर्षांच्या संघर्षात होतो. 16 कृत्रिम गर्भधान (IVF) चक्र आणि तितकीच वेदनादायक औषधाची सायकल्स. केवळ शारीरिक नाही, तर मानसिक आणि भावनिकदृष्ट्या देखील ही एक लांब आणि कठीण प्रवास होता.

पहिल्याच चक्रात आम्हाला गर्भधारणेची आशा होती, पण त्यानंतर गर्भपात झाला. आमचं विश्वास त्याचवेळी कापला गेला, तरीही आम्ही पुढे जाण्याचा ठरवला. दुसऱ्या IVF प्रक्रियेला आम्ही तयारी केली, पण आपल्याला माहित आहे की यामध्ये मानसिक आणि शारीरिक खर्च किती असतो. उपचाराच्या पुढील टप्प्यावर जायचं की नाही हे दोनही मनांमध्ये चर्चा आणि संघर्ष सुरू होता.

आयुर्वेदाच्या दृष्टीकोनातून,
क्लोमिडच्या वापराने आणि इतर साध्या पद्धतींनी तीन-चार प्रयत्न साधारणपणे पुरेसे असतात. पण जेव्हा गर्भधारणेची आनंदी वार्ता त्यानंतर गर्भपातात बदलते, तेव्हा पुढे जाणे कठीण होते. अनेक डॉक्टर दोन-तीन प्रयत्नांनंतर पुढे जाण्याचा सल्ला देतात, पण इथे प्रमुख प्रश्न उठतो, "तुम्ही तुमच्या वैवाहिक जोडीदाराच्या सहमतीला कसा मान्यता द्याल?"

१. लढाया निवडा

जीवनाच्या इतर गोष्टींसारखा, वंध्यत्वाच्या उपचारातही महत्त्वाचे मुद्दे आणि साधे मुद्दे वेगळे असतात. काही गोष्टी फक्त लहान गैरसोयी आहेत. इन्जेक्शन्स घेत असताना किंवा डॉक्टरकडून दिल्या जाणार्‍या नाजूक गोष्टी स्वीकारताना कधी-कधी आपले संयम उडू शकतात. पण, हे लक्षात ठेवा, तुम्ही या गोष्टी जास्त वेळ नाकारू शकता, त्यांचा परिणाम तुमच्या विवाहावर होईल.

२. आयुर्वेदिक उपचाराचा विचार करा

आधुनिक उपचारांबरोबरच आयुर्वेदिक उपायांचा विचार करणे देखील अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आयुर्वेदात वंध्यत्वावर अनेक औषधे आणि उपचारांचा सांगोपांग विचार केला जातो. पिंपळी, अश्वगंधा, शतावरी आणि विदारीकंद यांसारखी औषधे शरीरातील ताण कमी करतात आणि प्रजनन क्षमता सुधारतात. योगासने आणि प्राणायाम देखील आयुर्वेदाच्या दृष्टिकोनातून प्रजनन क्षमता वाढवण्यास मदत करतात.

३. समजून उमजून निर्णय घ्या

वंध्यत्वाच्या उपचारांचा निर्णय घेत असताना, हे लक्षात ठेवा की काही निर्णय जीवन बदलणारे ठरू शकतात. IVF, सरोगसी किंवा दत्तक घेण्याच्या बाबतीत, आपले विचार वेळोवेळी बदलू शकतात. सुरुवातीला जे "नाही" असे तुम्ही ठरवले होते, तेच "हो" होऊ शकते. या प्रवासात, लवकरात लवकर निर्णय घेणे आणि एकमेकांच्या भावनांचा आदर करणे आवश्यक आहे.

४. मोठ्या चित्रावर लक्ष ठेवा

कधी कधी वंध्यत्वाच्या वेदना इतक्या तीव्र होतात की आपल्याला फक्त आजचा क्षण दिसतो, पण दीर्घकालिक परिणामांचा विचार करणे देखील महत्त्वाचे आहे. या वेळी एकमेकांच्या समर्थनासाठी योग्य वेळ निवडा. एका जड चाचणीवर निर्णय घेण्यापूर्वी, आपल्या जीवनावर आणि विवाहावर होणारे परिणाम विचारात घ्या.

५. एक दुसर्‍याचा आधार बनून उभे रहा

वंध्यत्वाच्या संघर्षात, तुम्हाला कधीही योग्य किंवा चुकीचे उत्तर मिळणार नाही. तुम्ही आणि तुमची पत्नी ही एक अशी टीम आहात, जी हि प्रक्रिया एकत्र पार करत आहे. तुमचे निर्णय, विचार आणि वागणूक ही आपसात समजून घेतली जाऊ शकते. कधी कधी तुम्हाला बाह्य सहकार्याची आवश्यकता असू शकते, जसे की समुपदेशन किंवा समर्थन गट. यामुळे तुमच्या नात्याचे सामर्थ्य आणि एकमेकांवरचा विश्वास वाढतो.

६. आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून समजून घ्या

आयुर्वेदाच्या पद्धतीत शरीरातील "वात", "पित्त" आणि "कफ" या तत्त्वांचा समतोल साधण्यासाठी विशेष उपाययोजना केल्या जातात. मानसिक आणि शारीरिक ताण कमी करणे, योग्य आहार, आणि विश्रांतीला प्राधान्य देणे हे आयुर्वेदातील महत्त्वाचे तत्त्व आहेत.

वंध्यत्व एक कठीण आणि मानसिकदृष्ट्या वेदनादायक अनुभव असू शकतो. पण, प्रत्येक कृती आणि निर्णय कधीही समजून उमजून, प्रेम आणि विश्वासाने घेतल्यास तुम्ही त्या अनुभवातून समृद्ध होऊ शकता. तुमच्यासाठी योग्य निर्णय घेण्याच्या प्रवासात आयुर्वेदिक पद्धतींचा समावेश करून, शरीर आणि मनाचे संतुलन राखता येते.

शेवटी, काय?

आपण सर्वप्रथम आपल्या मानसिकता आणि शरीराच्या आव्हानांना समजून घेतले पाहिजे. आजच्या आधुनिक पद्धतींसह, आयुर्वेदाच्या नैतिक तत्त्वांचा वापर करत, हा संघर्ष आपण आपल्या जोडीदाराबरोबर प्रेम आणि विश्वासाच्या आधारावर पार करू शकतो.

बालसंजीवनी - आयुर्वेद बालकांनसाठी (भाग -1)

 

बाल आरोग्य आणि आयुर्वेद – एक परिचय

बालक म्हणजे आपल्या घरातील आनंदाचा केंद्रबिंदू! मुलांच्या आरोग्यावर संपूर्ण कुटुंबाचा भविष्यातील आनंद आणि स्थैर्य अवलंबून असतो. आरोग्यदायी बालपण म्हणजे निरोगी आणि सक्षम समाजाची पायाभरणी. यासाठीच आयुर्वेदात बालकांच्या आरोग्याची अत्यंत सखोल व सुसूत्र चर्चा केली आहे.

बाल आरोग्याची संकल्पना

आयुर्वेदानुसार बालकांचे आरोग्य हे त्यांच्या प्रकृती, आहार, दिनचर्या आणि वातावरणावर अवलंबून असते. 'कौमारभृत्य' किंवा 'बालरोगतंत्र' ही आयुर्वेदातील एक स्वतंत्र शाखा असून ती गर्भधारणा, गर्भसंस्कार, नवजात शिशु काळजी, स्तनपान, बालकांच्या पोषण आणि त्यांच्यातील विविध आजारांवर उपाय यावर विस्तृत मार्गदर्शन करते.

बालकांच्या आरोग्यासाठी आयुर्वेदाचे मूलभूत तत्त्व

आयुर्वेदानुसार शरीरातील तीन दोष – वात, पित्त आणि कफ यांचा समतोल राखणे आरोग्यासाठी आवश्यक आहे. बाल्यावस्थेत कफ दोषाचे प्राबल्य अधिक असते, त्यामुळे या वयात जंतुसंसर्ग, सर्दी, खोकला, त्वचाविकार इत्यादी समस्यांचा जास्त त्रास होतो. त्यामुळे या वयोगटातील मुलांसाठी आयुर्वेदिक दिनचर्या आणि आहार अत्यंत महत्त्वाचे ठरतात.

बालकांसाठी आयुर्वेदातील महत्त्वाचे पैलू

१. गर्भसंस्कार: उत्तम बालक जन्माला यावा म्हणून गर्भधारणेपूर्वी माता-पित्याने आहार, विहार, औषधोपचार आणि मानसिक शुद्धी याकडे लक्ष द्यावे.
२. नवजात शिशु काळजी: जन्मानंतर लगेचच ‘जन्मकर्म’ व स्नानसंस्कार, स्तनपान आणि अभ्यंगस्नानाने बाळाच्या आरोग्यासाठी योग्य पायाभरणी होते.
3. स्तनपान: बालकाचे पहिले सहा महिने आईचे दूध हे सर्वोत्तम पोषण आहे. यामुळे बालकाला संपूर्ण पोषण मिळते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते.
4. अन्नप्राशन: सहा महिन्यांनंतर विविध सुपाच्य व पोषक आहाराची सुरुवात करणे आवश्यक असते.
5. दैनंदिन दिनचर्या: लहान मुलांसाठी वेळेवर झोप, सकस आहार, नियमित अभ्यंग, योग व खेळ महत्त्वाचे ठरतात.
6. ऋतूचर्या: प्रत्येक ऋतूनुसार मुलांच्या आहारात बदल करणे, विशिष्ट औषधी व आहाराचा समावेश करणे आवश्यक आहे.

बाल्यावस्थेतील सामान्य समस्या आणि आयुर्वेदिक उपाय

✔ सर्दी-खोकला: हळदीचा काढा, मध, आल्याचा रस याने आराम मिळतो.
✔ अपचन आणि पोटदुखी: हिंगासव, सुंठ व जीर्याच्या चूर्णाचा उपयोग फायदेशीर ठरतो.
✔ त्वचारोग: तिळतेल, निंबोळी तेल आणि चंदन यांचा लेप उपयुक्त ठरतो.
✔ झोपेची समस्या: अभ्यंगस्नान आणि ब्राह्मी, जटामांसी यांसारख्या औषधांचा वापर झोप सुधारतो.

निष्कर्ष

आयुर्वेदात बालकांच्या संपूर्ण वाढीचा विचार समाविष्ट आहे. जन्मापासून ते पौगंडावस्था पर्यंत प्रत्येक टप्प्यावर योग्य आहार, दिनचर्या आणि आयुर्वेदिक उपचार यांचा अवलंब केल्यास बालक निरोगी आणि बुद्धिमान होऊ शकतात. आजच्या काळात जंक फूड, स्क्रीन टाइम आणि मानसिक तणावामुळे मुलांचे आरोग्य धोक्यात आले आहे. त्यामुळे आधुनिक जीवनशैलीसह आयुर्वेदाचे तत्त्व पाळणे अत्यंत गरजेचे आहे.

आयुर्वेद हे केवळ उपचारपद्धती नसून एक संपूर्ण जीवनशैली आहे. निरोगी बालक म्हणजे आरोग्यदायी आणि समृद्ध भविष्य! 💚

आई व्हायचय मला भाग २८

 

कृत्रिम गर्भधारणा (पत्नी सायकल स्तर : 2)

गर्भधारणेसाठी अनेक प्रकारचे उपचार केले जातात, त्यातील एक महत्त्वाचा उपाय म्हणजे कृत्रिम गर्भधारणा (IUI - Intrauterine Insemination). आधुनिक वैद्यकशास्त्रात हा उपचार विशेषतः अशा जोडप्यांसाठी वापरला जातो, ज्यांना नैसर्गिकरीत्या गर्भधारणा होण्यात अडचणी येत असतात. आयुर्वेदातही या संदर्भात उत्तर बस्ती आणि वाजीकरण उपचार यांचा उपयोग केला जातो, जे पुरुष आणि स्त्री दोघांसाठी फलदायी ठरतात.

कृत्रिम गर्भधारणेची प्रक्रिया

सामान्यतः लैंगिक संबंधाच्या वेळी साधारणतः 50-100 दशलक्ष गतीशील शुक्राणू योनीमध्ये प्रवेश करतात आणि त्यापैकी काही लाख शुक्राणू गर्भाशयात पोहोचतात. मात्र, काही वेळा हे नैसर्गिकरित्या घडत नाही, म्हणून कृत्रिम गर्भधारणेचा पर्याय वापरला जातो.

कृत्रिम गर्भधारणेची प्रमुख टप्पे:

1. अंडोत्सर्जन निरीक्षण:

   • स्त्रीच्या मासिक पाळीच्या चक्रानुसार अंडोत्सर्जनाच्या योग्य दिवसांचा अंदाज घेतला जातो.

   • यासाठी अल्ट्रासोनोग्राफी व रक्ततपासणी केली जाते.

2. स्पर्म वॉशिंग प्रक्रिया:

   • वीर्यातील अशुद्धता आणि अनावश्यक घटक काढून टाकण्यासाठी स्पर्म वॉशिंग प्रक्रिया केली जाते.

   • प्रोस्टाग्लॅंडिन नावाचे हार्मोन्स काढून टाकल्यामुळे गर्भाशयाला होणारा त्रास टाळला जातो.

3. गर्भधारणेसाठी शुक्राणूंची अंतर्गत ठेव (IUI):

   • शुद्ध केलेले शुक्राणू एक सॉफ्ट प्लास्टिक ट्यूबच्या मदतीने थेट गर्भाशयात सोडले जातात.

   • ही प्रक्रिया वेदनारहित असून काही मिनिटांत पूर्ण केली जाते.

आयुर्वेदाचा दृष्टिकोन

आयुर्वेदानुसार गर्भधारणा ही चार महत्त्वाच्या घटकांवर अवलंबून असते:

1. ऋतू (योग्य काळ - ओव्ह्युलेशन कालावधी)

2. क्षेत्र (गर्भाशय आणि प्रजनन संस्थेचे आरोग्य)

3. अंबू (सात्त्विक आहार आणि योग्य पोषण)

4. बीज (गुणवत्तायुक्त शुक्राणू आणि अंडाणू)

उत्तर बस्ती आणि वाजीकरण उपचार:

• उत्तर बस्ती हा आयुर्वेदातील विशिष्ट पंचकर्म उपचार असून, तो स्त्रीच्या गर्भाशय आणि फॅलोपियन ट्यूबच्या आरोग्यासाठी उपयुक्त ठरतो. यात औषधी सिद्ध तैल किंवा क्वाथ योनीमार्गे सोडले जाते, ज्यामुळे गर्भधारणेस अनुकूल वातावरण तयार होते.

• वाजीकरण चिकित्सा पुरुषांच्या शुक्राणूंची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी आणि वीर्यवृद्धीसाठी उपयुक्त आहे. यात अश्वगंधा, शतावरी, गोक्षुर, कपिकच्छू यासारखी औषधे वापरली जातात.

कृत्रिम गर्भधारणा प्रक्रिया यशस्वी होण्यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय:

1. योग व प्राणायाम: नियमित योगासन व प्राणायाम केल्याने मानसिक ताणतणाव दूर होतो आणि हार्मोनल संतुलन राखले जाते.

2. सात्त्विक आहार: अन्नामध्ये प्रथिने, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांचा समावेश असावा.

3. मसाज आणि अभ्यंग: विशिष्ट औषधी तेलांचा मसाज केल्याने प्रजनन संस्थेचे आरोग्य सुधारते.

4. स्नान आणि औषधी बस्ती: आयुर्वेदात निर्दिष्ट केलेल्या औषधीस्नानाने गर्भाशयाचे पोषण होते.

निष्कर्ष

कृत्रिम गर्भधारणा ही आधुनिक विज्ञानाने दिलेली एक महत्त्वाची संधी आहे, मात्र आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून नैसर्गिक गर्भधारणेसाठीही अनेक उत्तम उपाय उपलब्ध आहेत. आधुनिक विज्ञान आणि आयुर्वेद यांच्या संयोगाने जोडप्यांसाठी उत्तम उपचार पद्धती विकसित करता येऊ शकते. गर्भधारणेसाठी संघर्ष करत असलेल्या जोडप्यांनी डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाखाली योग्य उपचार निवडावा आणि नैसर्गिक तसेच आधुनिक उपायांचा संतुलित अवलंब करावा.. 

आई व्हायचय मला भाग २७

 सेल्फ-सर्व्हिस इंजेक्शन्स : वंध्यत्व उपचारातील एक महत्त्वाचा टप्पा

मला सुया आवडत नाहीत. मला त्यांचं नाव जरी ऐकायला लागलं तरी भीती वाटते. मला इंजेक्शन घ्यायला अजिबात आवडत नाही. त्यामुळे जेव्हा डॉक्टरांनी मला हे शॉट्स घरी माझ्या पत्नीला स्वतः देण्याचा सल्ला दिला, तेव्हा मी थोडा घाबरलोच! खरं तर, मला वाटलं की डॉक्टर माझी गंमत करत आहेत. पण हे वास्तव होतं आणि मी त्याला सामोरं जाण्याशिवाय पर्याय नव्हता.

आमच्या वंध्यत्व उपचाराच्या पहिल्या टप्प्यात, मी माझ्या पत्नीला प्रत्येक इंजेक्शनसाठी डॉक्टरांकडे घेऊन जात असे. पण जसजसे इन विट्रो फर्टिलायझेशन (IVF) उपचार पुढे जाऊ लागले, तसतशी इंजेक्शन्स अधिक वारंवार घ्यावी लागली. त्यामुळे प्रत्येकवेळी डॉक्टरांकडे जाणे अवघड झाले. अखेरीस, मीच हे इंजेक्शन्स घरी देण्याचा निर्णय घेतला. सुरुवातीला अवघड वाटले, पण हळूहळू मी यात सहजता मिळवली.

आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोन:

वंध्यत्वाच्या उपचारात हार्मोनल थेरपीचा वापर केला जातो. या थेरपीमध्ये स्त्रीबीज (Ovum) तयार होण्यासाठी आणि गर्भाशयाची योग्य स्थिती राखण्यासाठी हार्मोन्स दिले जातात. ही प्रक्रिया आधुनिक वैद्यकशास्त्रात IVF, IUI यांसारख्या तंत्रांच्या मदतीने केली जाते.

आयुर्वेदातही वंध्यत्वासाठी विशिष्ट उपचार दिले जातात. पंचकर्मातील उत्तरबस्ती हा महत्त्वाचा उपचार असून तो गर्भधारणेस अनुकूल वातावरण निर्माण करतो. तसेच, शतावरी, अश्वगंधा, विदारीकंद, गोक्षुर यांसारखी औषधे महिलांच्या प्रजनन क्षमतेत सुधारणा करतात. आयुर्वेदानुसार, आहार, विहार आणि औषधोपचार यांचा समतोल ठेवल्यास वंध्यत्वावर प्रभावी नियंत्रण मिळवता येते.

पतीचा सहभाग महत्त्वाचा

वंध्यत्वाच्या उपचारांमध्ये केवळ स्त्रीचाच सहभाग महत्त्वाचा नसतो, तर पतीनेही सक्रिय भूमिका निभावली पाहिजे.

• पत्नीच्या मानसिक आणि शारीरिक स्थितीचा आदर ठेवून तिला पाठिंबा द्यावा.

• इंजेक्शन्ससारख्या प्रक्रियांमध्ये तिच्यासोबत राहून तिला भावनिक आधार द्यावा.

• तणावमुक्त राहण्यासाठी योग, ध्यानधारणा यांचा अवलंब करावा.

शेवटचा विचार:

जर माझ्यासारख्या इंजेक्शनला घाबरणाऱ्या व्यक्तीने ही भीती जिंकली असेल, तर तुम्ही नक्कीच करू शकता. या प्रक्रियेला वैद्यकीय उपचार म्हणून पहा आणि त्यात सहभागी व्हा. तुमच्या पत्नीला आधार द्या, डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि तुमच्या पालकत्वाच्या प्रवासाला सकारात्मकतेने सामोरे जा!

आधुनिक विज्ञान आणि आयुर्वेद यांचा योग्य समन्वय साधल्यास वंध्यत्वावर निश्चित उपाय मिळू शकतो.

 

आई व्हायचय मला भाग २६

 

वंध्यत्व उपचार - आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

तीन टप्पे – मातृत्वाचा प्रवास

अजूनही गर्भधारणा झाली नाही? काळजी करू नका. तुम्ही योग्य ठिकाणी आला आहात. वंध्यत्वाच्या समस्येवर उपाय शोधण्यासाठी आधुनिक वैद्यकीय उपचार आणि आयुर्वेदिक चिकित्सा दोन्ही महत्त्वाचे आहेत. साध्या कृत्रिम गर्भाधानापासून ते अधिक क्लिष्ट इन विट्रो फर्टिलायझेशन (IVF) आणि सरोगसीपर्यंत विविध पद्धती उपलब्ध आहेत. मात्र, त्याआधी नैसर्गिक दृष्टिकोनातून वंध्यत्वाची कारणे आणि उपाय समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.

पहिला टप्पा: नैसर्गिक गर्भधारणेस मदत करणारे उपाय

वंध्यत्वाच्या सुरुवातीच्या उपचारांमध्ये हार्मोनल संतुलन, योग्य आहार, जीवनशैली सुधारणा आणि आयुर्वेदिक उपचारांचा समावेश होतो. आयुर्वेदानुसार वंध्यत्वाचे मुख्य कारण दोषांचा असंतुलन (वात, पित्त, कफ) आणि धातूंची कमतरता असते. पंचकर्म, उत्तर बस्ती, वाजीकरण चिकित्सा आणि औषधी वनस्पतींच्या मदतीने गर्भधारणेस मदत होते. आधुनिक वैद्यकशास्त्रात याच टप्प्यावर ओव्हुलेशन इंडक्शन आणि आय.यू.आय. (IUI) यासारखे उपचार दिले जातात.

दुसरा टप्पा: औषधोपचार आणि हार्मोनल उपचार

आधुनिक उपचार: प्रजननक्षमतेसाठी विविध औषधे वापरली जातात. क्लोमिड (Clomiphene Citrate) हे प्रजननक्षमतेसाठी वापरण्यात येणारे प्रमुख औषध आहे. यामुळे अंडोत्सर्जन सुधारले जाते. जर क्लोमिड प्रभावी ठरत नसेल, तर गोनाडोट्रॉपिन्स (Gonadotropins) नावाची हार्मोन्स दिली जातात.

या औषधांच्या वापरामुळे काहीवेळा दोन किंवा अधिक गर्भ निर्माण होण्याची शक्यता असते. त्यामुळे हा उपचार सुरू करण्याआधी डॉक्टरांशी सखोल चर्चा करणे गरजेचे आहे.

आयुर्वेदिक दृष्टिकोन: आयुर्वेदात वंध्यत्वासाठी आश्र्वगंधा, शतावरी, गोक्षुर, पुनर्नवा यांसारख्या औषधींचा उपयोग केला जातो. तसेच उत्तर बस्ती आणि वाजीकरण चिकित्सा यांचा उपयोग अंडोत्सर्जन आणि गर्भधारणेच्या संधी वाढवण्यासाठी केला जातो. पंचकर्मातील बस्ती आणि अभ्यंग उपचार यामुळे शरीरातील दोष संतुलित होतात व गर्भधारणेची शक्यता वाढते.

तिसरा टप्पा: अधिक क्लिष्ट उपचार पद्धती (IVF आणि सरोगसी)

जर प्राथमिक आणि औषधोपचार प्रभावी ठरत नसतील, तर इन विट्रो फर्टिलायझेशन (IVF) हा पुढील पर्याय असतो. IVF मध्ये स्त्रीबीज आणि पुरुषबीज प्रयोगशाळेत फर्टिलाईज करून नंतर गर्भाशयात स्थानांतरित केले जाते. काही वेळा डोनर एग (Egg Donation) किंवा सरोगसी यांसारख्या पर्यायांचा वापर केला जातो.

आयुर्वेदिक दृष्टिकोन: आयुर्वेदानुसार गर्भधारणेसाठी शरीर व मन दोन्ही संतुलित असणे गरजेचे आहे. म्हणूनच IVF किंवा सरोगसी करणाऱ्या महिलांसाठी पंचकर्म चिकित्सा, आहार व्यवस्थापन, योग व मानसिक आरोग्यासाठी उपाय सुचवले जातात.

निष्कर्ष:

वंध्यत्वावर आधुनिक उपचार आणि आयुर्वेदिक चिकित्सा दोन्ही महत्त्वाच्या आहेत. आधुनिक उपचार जलद परिणाम देऊ शकतात, तर आयुर्वेद निसर्गसिद्ध आणि दीर्घकालीन फायदे देतो. योग्य मार्गदर्शन घेऊन उपचार घेतल्यास मातृत्वाचा आनंद मिळवणे सहज शक्य आहे.

आई व्हायचय मला भाग २५

 

वंध्यत्व : अंधश्रद्धा, पर्यायी उपचार आणि सत्य 

आजच्या काळात वंध्यत्व उपचार घेणाऱ्या महिलांसाठी अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. आधुनिक उपचार महागडे आणि अनिश्चित असू शकतात, त्यामुळे अनेकजणी पर्यायी उपचारांचा शोध घेतात. कधी कधी, हे उपचार एखाद्या “मैत्रिणीच्या मैत्रिणीने वापरले आणि गर्भधारणा झाली” अशा गोष्टींवर आधारलेले असतात. असे उपचार अॅक्युपंक्चर, सर्वांगीण औषधे, योग, मंत्रोपचार, आणि प्रार्थना अशा विविध स्वरूपात असू शकतात.

वंध्यत्वावरील पर्यायी उपाय : वास्तव की भ्रम?

आयुर्वेदात वंध्यत्वासाठी पंचकर्म, उत्तरबस्ती, गर्भसंस्कार आणि विशिष्ट आहार-विहार यांचे महत्त्व दिले आहे. परंतु, काही अंधश्रद्धा आणि अप्रमाणित उपचारही प्रचलित आहेत, जे अर्धवट माहितीच्या आधारे स्वीकारले जातात.

आयुर्वेदानुसार, गर्भधारणेसाठी शरीरातील दोष संतुलित असणे आवश्यक आहे. वातदोषाच्या असंतुलनामुळे गर्भधारणा होत नाही, तर पित्त आणि कफ दोषांच्या अयोग्य स्थितीमुळे गर्भ टिकून राहण्यात अडचणी येतात. आधुनिक शास्त्रही तणाव, हार्मोनल असंतुलन आणि मानसिक स्वास्थ्य याचा गर्भधारणेवर परिणाम होतो, हे मान्य करते.

खरंच हे उपचार प्रभावी असतात का?

वास्तविक पाहता, पर्यायी उपचारांचे वैज्ञानिक आधार शोधणे कठीण आहे. काही उपचार केवळ मानसिक समाधान देतात, पण प्रत्यक्ष परिणामांबाबत पुरेशा प्रमाणात अभ्यास उपलब्ध नाही. उदाहरणार्थ, अनेक स्त्रिया आयुर्वेदिक वनस्पती, चिनी औषधे किंवा विशेष प्रकारचे चहा घेण्याचा प्रयत्न करतात. काहींना आराम मिळतो, परंतु त्याचा गर्भधारणेवर थेट प्रभाव पडतो का, हे अजूनही संशोधनाचा विषय आहे.

तणाव कमी करणे हा एक महत्त्वाचा घटक

आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दोन्ही पद्धतींनी हे स्पष्ट केले आहे की, तणाव गर्भधारणेसाठी अडथळा ठरू शकतो. जर एखाद्या उपचारामुळे तणाव कमी होत असेल आणि त्याने मानसिक स्थैर्य मिळत असेल, तर त्याचा अप्रत्यक्ष फायदा नक्कीच होऊ शकतो. पण हे उपचार पारंपरिक आणि संशोधित उपचारांची जागा घेऊ शकत नाहीत.

शास्त्रीय दृष्टिकोन महत्त्वाचा

आपली जोडीदार गर्भधारणेसाठी विविध उपाय करत असेल, तर तिच्या भावनांचा सन्मान करा. पण त्याचबरोबर, योग्य वैद्यकीय सल्ला आणि प्रमाणित उपचार यावर भर द्या. आयुर्वेद आणि आधुनिक विज्ञानाच्या समन्वयाने संतुलित उपाय निवडल्यास गर्भधारणेच्या संधी अधिक वाढू शकतात.

निष्कर्ष

गर्भधारणा सहज होण्यासाठी अंधश्रद्धांपेक्षा योग्य निदान, आधुनिक उपचार आणि आयुर्वेदिक उपायांचा समतोल राखणे गरजेचे आहे. फक्त कुठेतरी ऐकलेल्या उपायांवर विश्वास ठेवण्याऐवजी, तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे केव्हाही योग्य!

आई व्हायचय मला भाग २४

वंध्यत्व: समज, निदान आणि उपाय

आजकाल वंध्यत्व ही एक मोठी समस्या बनली आहे आणि बरेच दांपत्य या समस्येला तोंड देत आहेत. डॉक्टरांनी वंध्यत्वाचे निदान केल्यावर, सुरुवातीला ते एक मोठे आव्हान वाटू शकते. मात्र, जर तुमच्यात किंवा तुमच्या जोडीदारामध्ये कोणतीही समस्या आढळली, तर ते सकारात्मकपणे पाहिले पाहिजे कारण निदान झाल्यावर उपचार शक्य होतात.

अस्पष्टीकृत वंध्यत्व आणि त्याचे परिणाम

बर्‍याच वेळा, सर्व चाचण्या केल्यानंतरही वंध्यत्वाचे कारण अस्पष्ट राहते. अशा परिस्थितीत आधुनिक वैद्यकशास्त्र आणि आयुर्वेद दोन्ही उपाय मदतीला येऊ शकतात. आधुनिक वैद्यकात हार्मोनल चाचण्या, सोनोग्राफी, एचएसजी (Hysterosalpingography) आणि शुक्राणू विश्लेषणाद्वारे निदान केले जाते. आयुर्वेदात वंध्यत्वाची कारणे दोषांच्या असंतुलनाशी (वात, पित्त, कफ) संबंधित असतात. उदाहरणार्थ, वातदोषामुळे गर्भाशय आणि बीजवाहिन्यांमध्ये अडथळे निर्माण होऊ शकतात, तर पित्त दोषामुळे जळजळ आणि बीजकोशांच्या समस्यांचे प्रमाण वाढते.

आधुनिक उपचार आणि आयुर्वेदातील दृष्टिकोन

1. आधुनिक उपचार:

   • हार्मोनल थेरपी
   • आययूआय (IUI - Intrauterine Insemination)
   • आयव्हीएफ (IVF - In Vitro Fertilization)
   • आयसीएसआय (ICSI - Intracytoplasmic Sperm Injection)

2. आयुर्वेदिक उपचार:

   • पंचकर्म (विशेषतः उत्तर बस्ती)
   • गर्भसंस्कार चिकित्सा
   • औषधी योग (अश्वगंधा, शतावरी, गुडुची यासारखी औषधे)
   • योग आणि ध्यान यांचे समावेश

जोडीदार म्हणून जबाबदारी कशी पार पाडाल?

१. सहकार्य आणि समर्थन द्या

अशा काळात जोडीदाराने एकमेकांना पाठिंबा द्यावा. चाचण्यांचे निकाल कसे आले, पुढील पायऱ्या काय असतील, यामध्ये सक्रिय सहभाग घ्या. जोडीदाराच्या मानसिक आरोग्याकडे लक्ष द्या आणि तणाव दूर ठेवण्याचा प्रयत्न करा.

२. भविष्याची चिंता न करता वर्तमानात जगा

“आपण गरोदर राहू शकतो का?” किंवा “हा उपचार किती वेळ चालेल?” यासारख्या चिंता मनात ठेवण्याऐवजी, सध्या कोणते टप्पे पार करायचे आहेत यावर लक्ष केंद्रित करा.

३. वैयक्तिक माहिती सामायिक करण्याची मर्यादा ठरवा

काही लोक आपल्या समस्येबद्दल मुक्तपणे बोलू शकतात, तर काहींना हे खाजगी ठेवायचे असते. त्यामुळे तुमच्या कुटुंबीयांसोबत किती माहिती शेअर करायची याचा निर्णय परस्पर सहमतीने घ्या.

४. कुटुंबीयांच्या प्रश्नांना व्यवस्थित उत्तर द्या

कुटुंबीय किंवा इतर लोक वारंवार “कधी चांगली बातमी देणार?” असे प्रश्न विचारू शकतात. अशावेळी संयम बाळगा आणि संभाषण कसे हाताळायचे ते ठरवा. शक्य असल्यास, तुमचा जोडीदार याबाबत अस्वस्थ होणार नाही याची काळजी घ्या.

५. मानसिक आरोग्याकडे दुर्लक्ष करू नका

संपूर्ण प्रक्रियेदरम्यान मन प्रसन्न राहील याची काळजी घ्या. प्रवास करा, आवडते छंद जोपासा, मेडिटेशन करा आणि एकमेकांसाठी वेळ द्या.

६. दोषारोप न करता एकमेकांना समजून घ्या

वंध्यत्वामुळे वैवाहिक नात्यात तणाव येऊ शकतो, मात्र कोणत्याही प्रकारचा दोषारोप करणे टाळा. ही समस्या दोघांची असून, तिचे निराकरण एकत्र करण्याचा प्रयत्न करा.

अंतिम विचार

वंध्यत्वावर आधुनिक वैद्यक आणि आयुर्वेदिक उपचार दोन्ही प्रभावी ठरू शकतात. जीवनशैलीत योग्य बदल करून, उपचारांचा योग्य अवलंब करून आणि मानसिक दृष्टिकोन सकारात्मक ठेवून तुम्ही मातृत्व आणि पितृत्वाचा आनंद नक्कीच उपभोगू शकता.

आई व्हायचय मला भाग २३

 

वंध्यत्वावर आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

इतर महत्वाच्या टिप्स - वंध्यत्वावर प्रभावी उपाय

शुक्राणूंची गुणवत्ता आणि संख्येवर लक्ष केंद्रित करा

शुक्राणूंची सर्वाधिक एकाग्रता पहिल्याच थेंबात असते, त्यामुळे योग्यरित्या नमुना गोळा करणे आवश्यक आहे. अनेक वेळा लोक अचूक नमुना मिळवण्यात चुका करतात, ज्यामुळे निष्कर्ष चुकीचे येऊ शकतात. त्यामुळे योग्य पद्धतीने प्रक्रिया करणे गरजेचे आहे.

दुसऱ्यांदा प्रयत्न करणे योग्य का?

जर पहिल्या प्रयत्नात पुरेसा नमुना नसेल, तर पुन्हा संकलन करणे काही चुकीचे नाही. मात्र, स्वच्छता आणि निर्जंतुकीकरण याची पूर्ण खबरदारी घ्या. आयुर्वेदानुसार शुक्र धातूची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी सात्त्विक आहार, नियमित योगासने आणि आयुर्वेदिक औषधांचा अवलंब करावा.

वैद्यकीय कर्मचाऱ्यांशी संवाद कसा असावा?

शक्यतो विनाकारण विनोद करण्याचे टाळा. हा विषय संकोचाचा असला तरी तो गंभीर आणि संवेदनशील आहे. अनेक पुरुष तणाव टाळण्यासाठी हलक्या फुलक्या गप्पा मारतात, पण त्यामुळे व्यावसायिक वातावरण बिघडू शकते. आयुर्वेदात मानसिक स्थैर्य आणि तणावमुक्त जीवनशैलीसाठी ब्राम्ही, अश्वगंधा आणि शंखपुष्पी यासारखी औषधे उपयोगी ठरतात.

योग्य वातावरण आणि सोयीसुविधा

नमुना संकलनासाठी जागा आरामदायक आणि मानसिकदृष्ट्या सोयीस्कर असावी. जर कोणतीही असुविधा वाटत असेल, तर त्यासंदर्भात संबंधित कर्मचाऱ्यांना कल्पना द्यायला संकोच करू नका. आधुनिक वैद्यक आणि आयुर्वेद या दोन्ही शाखांमध्ये, मानसिक स्थिरता आणि आत्मविश्वास हा वंध्यत्व निवारणात महत्त्वाचा घटक मानला जातो.

शुक्राणूंची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी जीवनशैलीतील बदल

1. योग्य आहार: शरीर पोषणासाठी सात्त्विक, पोषक आणि ताजे अन्न सेवन करणे आवश्यक आहे. आहारात काजू, बदाम, खजूर, दूध, तूप, ताज्या फळांचा समावेश करा. आयुर्वेदात शुक्रधातू वाढवण्यासाठी शतावरी, गोक्षुर, विदारीकंद आणि अश्वगंधा यांचा उपयोग केला जातो.

2. उष्णतेपासून बचाव: गरम पाण्याने आंघोळ, जकूझी, सौना यासारख्या गोष्टी शुक्राणूंच्या संख्येवर परिणाम करतात. म्हणून उष्णतेपासून बचाव करावा.

3. योग व ध्यान: मानसिक आणि शारीरिक संतुलन राखण्यासाठी ध्यान आणि योगासने प्रभावी ठरतात. विशेषतः विपरीतकरणी मुद्रा, भ्रामरी प्राणायाम, आणि मंडूकासन शुक्राणूंची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी फायदेशीर आहेत.

4. नकारात्मक सवयी टाळा: धूम्रपान, मद्यपान आणि जास्त प्रमाणात कॅफिन सेवन टाळावे. हे सर्व शुक्राणूंची संख्या आणि गतिशीलतेवर परिणाम करतात.

5. पुरुषांसाठी आयुर्वेदिक औषधे: वंध्यत्वावर आयुर्वेदिक उपचारात कौंच बीज, गोक्षुरादि चूर्ण, अश्वगंधा रसायन, चंद्रप्रभा वटी यांचा समावेश होतो. हे सर्व उपाय पुरुषांच्या प्रजनन क्षमतेत सुधारणा करतात.

आधुनिक दृष्टिकोन आणि तपासण्या

आधुनिक वैद्यकशास्त्रात शुक्राणूंची संख्या, गतिशीलता आणि संरचना तपासण्यासाठी विविध चाचण्या घेतल्या जातात. काही औषधांमुळे शुक्राणूंची गुणवत्ता कमी होऊ शकते, त्यामुळे डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय कोणतीही औषधे घेऊ नयेत.

निष्कर्ष

वंध्यत्वाच्या उपचारांसाठी आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोनांचा समतोल साधला तर परिणाम अधिक चांगले येऊ शकतात. योग्य आहार, मानसिक स्थैर्य, औषधोपचार आणि जीवनशैलीतील योग्य बदल यांचा योग्य समन्वय साधल्यास, पुरुष वंध्यत्वावर मात करणे शक्य आहे. तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घेऊन योग्य उपाययोजना आखाव्यात आणि संयम व सातत्य ठेवल्यास यश निश्चित मिळेल.

आई व्हायचय मला भाग २२

 वंध्यत्व आणि वीर्य चाचणी: आधुनिक आणि आयुर्वेदिक दृष्टिकोन

वंध्यत्व हा आधुनिक काळातील मोठ्या समस्या आहे. पुरुष आणि स्त्रिया दोघेही याला जबाबदार असू शकतात. वीर्य विश्लेषण ही पुरुष वंध्यत्व ओळखण्यासाठी आणि त्यावर उपाययोजना करण्यासाठी केली जाणारी महत्त्वाची चाचणी आहे. आज आपण आधुनिक व आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून वीर्य चाचणीसाठी तयारी कशी करावी याबाबत जाणून घेऊया.

१. योग्य कपडे परिधान करा

वीर्य चाचणी करताना आरामदायक, हलकी आणि सहज काढता येणारी वस्त्रे परिधान करावीत. टाईट जिन्स, जड कपडे यामुळे अस्वस्थता निर्माण होऊ शकते. त्यामुळे सैल फिटिंगचे कपडे जसे की ट्रॅक पॅंट आणि सॉफ्ट टी-शर्ट हा सर्वोत्तम पर्याय ठरू शकतो.

२. ल्युब्रिकंट्सबद्दल आधीच चौकशी करा

अनेक प्रयोगशाळा कृत्रिम वंगण वापरण्यास मनाई करतात कारण त्यामुळे वीर्याच्या गुणवत्तेवर परिणाम होऊ शकतो. नैसर्गिक वंगण जसे की जवस तेल, नारळ तेल किंवा आयुर्वेदिक तेलांचा वापर केला तरी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. काही प्रयोगशाळा योग्य प्रमाणात वंगण पुरवतात, त्यामुळे आधीच याबाबत माहिती घेणे आवश्यक आहे.

३. तुमचे स्वतःचे साहित्य आणण्याचा विचार करा

बहुतेक वीर्य संकलन केंद्रे प्रोत्साहनासाठी मासिके किंवा डिजिटल साधने देतात. मात्र, स्वच्छतेचा विचार करता, स्वतःचे साहित्य (मोबाईल, इयरफोन्स, डिजिटल कंटेंट) बरोबर नेल्यास अधिक सुरक्षित आणि आरामदायक वाटेल.

४. वीर्य साठवणीबाबत खबरदारी घ्या

वीर्य तपासणीसाठी चाचणी करण्यापूर्वी कमीत कमी ३६ ते ७२ तास संभोग टाळावा. वारंवार स्खलन झाल्यास वीर्याची एकूण संख्या आणि गाठण्याची क्षमता कमी होऊ शकते. मात्र, ५ दिवसांपेक्षा जास्त काळ संयम बाळगल्यास वीर्याचे गतिशीलता कमी होण्याची शक्यता असते.

५. आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून वीर्य संवर्धन

आयुर्वेदानुसार वीर्य ही सप्त धातूंपैकी शेवटची आणि सर्वात शुद्ध धातू मानली जाते. त्यामुळे वीर्य संवर्धनासाठी योग्य आहार आणि जीवनशैली महत्त्वाची ठरते:

• संतुलित आहार: दुग्धजन्य पदार्थ, तूप, बदाम, खजूर, अंजीर, गोखरू, शतावरी आणि अश्वगंधा यांचा आहारात समावेश करावा.

• योग आणि प्राणायाम: वीर्य संवर्धनासाठी नियमित योगासने, विशेषतः भद्रासन, गर्भासन, आणि कपालभाती प्राणायाम उपयुक्त ठरतात.

• आयुर्वेदिक औषधे: अश्वगंधा, कौंच बीज, गोक्षुरादी गुग्गुल, चंद्रप्रभा वटी इत्यादी आयुर्वेदिक औषधांचा वापर आयुर्वेदतज्ज्ञांच्या सल्ल्याने करावा.

• संतुलित जीवनशैली: उशिरा झोपणे, सतत इलेक्ट्रॉनिक गॅझेट्सचा वापर, तणाव आणि मद्यपान यामुळे वीर्य गुणवत्तेवर परिणाम होतो. त्यामुळे सेंद्रिय जीवनशैली अंगीकारावी.

निष्कर्ष

वीर्य चाचणी ही पुरुष वंध्यत्व ओळखण्याचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. योग्य तयारी, आधुनिक वैद्यकीय दृष्टिकोन आणि आयुर्वेदिक उपाय यांचा योग्य समन्वय साधल्यास चांगल्या चाचणी परिणामांसाठी मदत होऊ शकते. आपल्या वैद्यकीय तज्ज्ञांचा सल्ला घेत, चाचणीसाठी तयारी करून, योग्य मार्गदर्शनाखाली उपचार घेतल्यास वंध्यत्वावर मात करता येऊ शकते.

आई व्हायचय मला भाग २१

 

वंध्यत्व आणि पुरुषान परीक्षणाची खोली

 धडा 4 मधील लक्षात ठेवा, जेव्हा मी म्हंटले होते की प्रजनन दवाखाने केवळ महिलांसाठी डिझाइन केलेले आहेत?  बरं, ते फक्त कारण मला तुला घाबरवायचं नव्हतं.  खरं तर, एक खोली आहे, मागच्या बाजूला (तो नेहमी मागच्या बाजूस असतो) जी विशेषतः पतीला लक्षात घेऊन बांधली गेली होती.  ऑफिसमध्ये प्रवेश केल्यावर पुरुष पहिल्यांदा विचारतील आणि शेवटची गोष्ट त्यांना पहायची असेल.  अर्थात मी भयंकर वीर्य संकलन कक्षाबद्दल बोलत आहे.  आणि हे पुस्तक तिथल्या इतर वंध्यत्वाच्या पुस्तकापेक्षा वेगळे आहे याचा आणखी पुरावा म्हणून... मी त्यासाठी एक संपूर्ण अध्याय समर्पित करणार आहे!  त्यामुळे अधिक त्रास न करता, येथे सर्वकाही आहे जे तुम्हाला कधीही नको होते

 

हॉलच्या शेवटी असलेल्या त्या भितीदायक छोट्या खोलीबद्दल जाणून घ्या ज्यामध्ये प्रवेश करण्यापूर्वी मोठा धक्का!  बाहेर पोस्ट केलेले चिन्ह.  अरेरे, आणि मी सुरू करण्यापूर्वी एक द्रुत सावधगिरी: मी येथे ज्याची चर्चा करणार आहे त्यापैकी बरेच ... चांगले ... ढोबळ आहे.  प्रजननक्षमतेच्या जगात इतर सर्व गोष्टींप्रमाणेच.  त्यामुळे जितक्या लवकर तुम्ही तुमचे प्रतिबंध बाजूला ठेऊन रडत किंवा हसल्याशिवाय " हस्तमैथुन " हा शब्द बोलू शकाल , हे सर्व सहभागी प्रत्येकासाठी सोपे होणार आहे .

 

खोली तपशीलवार

 ई काही घटक आहेत सर्व कलेक्शन रूम वेगळ्या असल्या तरी त्यात काही समान आहेत.  एका गोष्टीसाठी, ते लहान आहेत.  खरंच लहान.  ड्रॉर्सच्या छातीसाठी, एक लहान पलंग किंवा रेक्लिनर आणि टीव्ही स्टँडसाठी पुरेशी जागा असू शकते.  (चित्र 2 पहा : " स्लॉपी , हॅन्ड-ड्रॉन डायग्राम " . ) मी अॅमस्टरडॅममधील अशा रेड-लाइट-डिस्ट्रिक्ट हूकर रूम्सपैकी एकातही गेलो नाही , पण माझ्या कल्पना आहे की ही त्याची अधिक आलिशान आवृत्ती आहे . बहुतेक कलेक्शन रूम्स  सुद्धा खूप स्वच्छ आहेत ( देवाचे आभार ) .मला माहित नाही की त्यांना सरळ करणे कोणाचे काम आहे .

 

प्रत्येक "भेट , " पण तो कोणीही असो , त्यांना जवळपास पुरेसे पैसे दिले जात नाहीत .  तुम्ही आत प्रवेश करताच, तुम्हाला पहिली गोष्ट करायची आहे ती म्हणजे दरवाजा लॉक करणे.  बर्‍याच खोल्यांमध्ये तुम्हाला तसे करण्याची सूचना देणारी चिन्हे देखील आहेत, परंतु मला खात्री आहे की कुठेतरी ओळीत काही गरीब रस विसरला आहे आणि अक्षरशः, खाली पॅंटसह पकडला गेला आहे.  कृपया असे होऊ देऊ नका.

एकदा दरवाजा लॉक झाला की, तुम्ही तुमच्या सभोवतालच्या परिसराशी अधिक परिचित होण्यासाठी थोडा वेळ घेऊ शकता.  येथे कल्पना अशी आहे की आपण आधीपासून शक्य तितकी तयारी करा, म्हणून जेव्हा "परफॉर्म" करण्याची वेळ येते तेव्हा तुम्हाला फक्त एकच विचार करावा लागेल तो म्हणजे तुमचे ध्येय.  शक्यता आहे की, खालील आयटम देखील तुमच्यासाठी उपलब्ध असतील:

 

• सूचना पत्रक. 

परिचारिका तुम्हाला ते अगोदर देऊ शकते, किंवा तुम्हाला त्यांचा एक स्टॅक अगदी साध्या दृष्टीक्षेपात दिसेल.  आणि नाही, हे तुम्हाला कसे झटका द्यावे हे सांगत नाही.  त्यांना वाटते की तुम्हाला ते आधीच माहित आहे. 

• एक सिंक. 

औषधोपचार रुग्णालयात पुरविलेल्या साबणाने आपले हात धुवा.  ( वर नमूद केलेल्या सूचना पत्रकावर ते बहुधा प्रथम क्रमांकावर आहे . )

• पेपर टॉवेल . 

अरे यार, कागदी टॉवेल्स (आणि त्या बाबतीत टिशू) भरपूर आहेत.  शक्यता आहे की तुम्ही खूप मोठी मूठभर हस्तगत कराल आणि त्या रेक्लाइनरला पुसून टाकाल जसे की तुम्ही यापूर्वी काहीही पुसले नाही.  त्यानंतर तुम्ही त्यापैकी सुमारे अर्धा डझन रेक्लिनरवर पसराल, अर्थातच ते नसल्यास

डिस्पोजेबल पेपर कव्हरिंग प्रदान करा, जे अनेक दवाखाने करतात. 

 

नमुना कप. 

तुम्हाला त्यांचा एक गुच्छ सिंकजवळ किंवा ड्रेसरवर दिसेल, तुम्हाला आता एक घ्यायचा आहे आणि तुमच्या सर्व संबंधित माहितीसह त्यावर (स्पष्टपणे!) लेबल लावायचे आहे.  सूचना तुम्हाला कसे ते सांगतील.  मी तुम्हाला सुरुवात करण्यापूर्वी झाकण सैल करण्याची किंवा अगदी पूर्णपणे काढून टाकण्याची देखील शिफारस करतो.  तुटपुंज्या वेळी तुम्हाला त्यासोबत फसवायचे नाही.  तथापि, लक्षात ठेवा की नमुन्याचा कप नि र्जंतुक राहणे आवश्यक आहे, त्यामुळे दूषित होण्याचा धोका असल्यास तो उघडकीस ठेवू नका. 

• दृष्य सहाय्य .

 तुम्हाला ड्रेसर ड्रॉवरमध्येकाही जुनी पोर्न मासिके आणि टीव्ही स्टँडवर वेगवेगळ्या प्रकारच्या पॉर्न डीव्हीडीचा स्टॅक (मी सुरू केल्यावर व्हीएचएस टेप्स) सापडतील.  (याविषयी अधिक माहितीसाठी पुढील विभाग, "कसे तयार करावे" पहा.) 

कलेक्शन स्लॉट. 

काही "चांगल्या" खोल्यांमध्ये डंबवेटर-सारखा स्लॉट असतो जेथे तुम्ही पूर्ण झाल्यावर तुमचा नमुना सोडू शकता.  कधीकधी ते दुसऱ्या बाजूच्या भ्रूणशास्त्रज्ञांशी देखील जोडते.  हे क्लिनिकपेक्षा नक्कीच श्रेयस्कर आहे

जिथे तुम्हाला तुमचा नमुना कप नर्सेसच्या स्टेशनवर परत जावा लागतो, त्या मार्गात तुम्ही हायस्कूलमध्ये गेलेल्या एखाद्या व्यक्तीला पुढे जाण्यात शंका नाही. 

आई व्हायचय मला भाग २०

 

तुमचा अहंकार सोडा – पुरुष वंध्यत्व आणि उपाय

पुरुषांसाठी वीर्य विश्लेषण चाचणी ही प्रजननक्षमतेशी संबंधित एक महत्त्वाची आणि अनेकदा दुर्लक्षित बाब असते. बहुतेकदा, संपूर्ण लक्ष स्त्रीवर केंद्रित केले जाते – तिला गर्भधारणा होण्यास अडथळे येत आहेत, तिला उपचारांची आवश्यकता आहे. मात्र, वास्तविकता अशी आहे की, वंध्यत्वाच्या केसेसमध्ये सुमारे ५०% प्रकरणांमध्ये पुरुषांचाही वाटा असतो.

🩺 पुरुष वंध्यत्वाचा स्विकार – एक मानसिक लढाई जेव्हा डॉक्टरांनी पहिल्यांदा वीर्य विश्लेषण चाचणीची शिफारस केली, तेव्हा पुरुषांना अनेकदा प्रतिकाराची भावना निर्माण होते. "मी पूर्णपणे ठणठणीत आहे," असा समज असतो. मात्र, प्रजननक्षमतेशी संबंधित समस्या केवळ स्त्रीचीच नाहीत, तर पुरुषाच्याही आरोग्यावर त्याचा परिणाम होतो. पुरुषांच्या प्रजननक्षमतेवर ताण, आजारपण, औषधांचे परिणाम आणि जीवनशैलीतील विविध घटक परिणाम करू शकतात. म्हणूनच, वीर्य विश्लेषण करून संभाव्य समस्यांचा योग्य प्रकारे आढावा घेणे आवश्यक आहे.

🧪 वीर्य विश्लेषण – कोणते घटक तपासले जातात? वीर्य विश्लेषण चाचणीत पुढील घटकांचा अभ्यास केला जातो: 1️⃣ शुक्राणूंची संख्या – शुक्राणूंचे प्रमाण कमी असल्यास, नैसर्गिक गर्भधारणा होण्याची शक्यता कमी असते. 2️⃣ गुणवत्ता व संरचना (Morphology) – शुक्राणूंची रचना आणि कार्यक्षमतेचा प्रभाव गर्भधारणेवर होतो. 3️⃣ गतिशीलता (Motility) – शुक्राणू गर्भाशयात प्रवेश करून अंडापर्यंत पोहोचण्यासाठी सक्षम असणे आवश्यक आहे.

🩸 वंध्यत्वाची संभाव्य कारणे: 🔹 जन्मजात दोष – काही पुरुष जन्मतःच शुक्राणू निर्माण करण्यास असमर्थ असतात किंवा वीर्यवाहिन्यांमध्ये अडथळे असतात. 🔹 संक्रामक रोग – गोनोरिया किंवा क्लॅमिडिया यांसारख्या लैंगिकरोगांमुळे शुक्राणू वाहिन्यांमध्ये अडथळे येऊ शकतात. 🔹 तणाव व जीवनशैली – मानसिक तणाव, धूम्रपान, मद्यसेवन आणि असंतुलित आहार यामुळे वीर्य गुणवत्तेवर परिणाम होतो. 🔹 तापमान – वारंवार गरम पाण्याने अंघोळ, लॅपटॉप थायवर ठेवणे किंवा टाईट कपडे घालणे यामुळे अंडकोषाचे तापमान वाढते आणि शुक्राणूंचे नुकसान होते.

🩺 आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून पुरुष वंध्यत्व उपचार आयुर्वेदात वंध्यत्व हा ‘शुक्र धातुच्या क्षीणते’शी संबंधित मानला जातो. त्यामुळे शुक्रवृद्धी करणारे उपाय, औषधी वनस्पती आणि पंचकर्म थेरपींचा वापर केला जातो.

🌿 आयुर्वेदिक उपचार पद्धती: ✅ शुक्रधातुवर्धक आहार – द्राक्ष, बदाम, मखाणे, गोखरू, कौंच बीज यांचा समावेश करा. ✅ औषधी वनस्पती – अश्वगंधा, शतावरी, विदारीकंद आणि मुसळी शुक्राणूंची गुणवत्ता सुधारतात. ✅ उत्तम जीवनशैली – योगासन, प्राणायाम, आणि नियमित व्यायामामुळे शरीर आणि मन तंदुरुस्त राहते. ✅ पंचकर्म उपचार – बस्ती आणि उत्तर बस्ती हे पुरुष वंध्यत्वासाठी अत्यंत प्रभावी आहेत.

⚕️ योग्य उपचार घेणे महत्त्वाचे वीर्य विश्लेषणामध्ये काहीही असामान्य आढळल्यास, घाबरून जाण्याची गरज नाही. ही स्थिती तात्पुरती असू शकते आणि योग्य उपचारांनी सुधारली जाऊ शकते. यासाठी पुरुषांनी स्वतःला दोष देण्याऐवजी, तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा आणि आवश्यक जीवनशैली सुधारणा कराव्यात.

💡 खरा पुरुष तोच, जो आपल्या कुटुंबासाठी योग्य पाऊल उचलतो आणि आवश्यक ते उपचार घेतो! त्यामुळे, तुमच्या जोडीदारासोबत हे उघडपणे चर्चा करा आणि तुमच्या प्रजननक्षमतेची तपासणी करून घ्या. योग्य वेळी उपचार घेतल्यास तुम्ही तुमच्या पितृत्वाच्या स्वप्नापर्यंत लवकर पोहोचू शकता!

📍 अधिक माहिती आणि वैयक्तिक सल्ल्यासाठी आमच्या आयुभूषण आयुर्वेदिक फर्टिलिटी सेंटरला आजच भेट द्या!